|
Makale Özeti:
|
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO)1la ilgili soru ve sorunlar her
geçen gün artmakta ve bu ürünlerle ilgili tüm dünyada olduğu gibi
Türkiye’de de ciddi tartışmalar yapılmaktadır. Gündelik hayatın her alanında
görülmeye başlanan GDO’lar, sadece insan hayatını ve sağlığını değil, aynı
zamanda hayvan, bitki ve canlı türlerini, kısacası doğayı ve ekolojik dengeyi
etkilemektedir.
Bu ürünler, bazı ülkeler tarafından dünya açlığının önlenmesini
sağlayacak “yeşil devrim” olarak nitelendirilse de2, bir çok ülke tarafından
ise insan ve çevre sağlığını olumsuz yönde etkilediği3, çok uluslu şirketlerin
* Fatih Üniversitesi Hukuk Fakültesi idare Hukuku Öğretim Üyesi.
1 Kısa adıyla GDO (Ġngilizce, Genetically Modified Organisms - GMO) olarak
adlandırılmaktadır.
2 Bu süreci savunan ABD Başkanı George W. Bush "Dünyanın çok büyük bir kısmı açtır.
Genetik olarak değiştirilmiş bitkiler; yüksek verimli, hastalıklara dayanıklı üretimi
doğururlar. Dolayısıyla dünyanın açlığını önlemenin tek yolu, genetik olarak
değiştirilmiş organizmaların üretimini gerçekleştirmektir" sözleriyle, geleneksel tarımın
olumsuzluklarına karĢı genetik tarımı desteklemektedir. Genetiği Değiştirilmiş
Organizmalar, www.genbilim.com/content/view/7939/32, 29.01.2009; Genetiği
Değiştirilmiş Organizmalar Deklarasyonu, www.bugday.org/article.php?ID=109,
19.04.2004, s.1.
3 YILMAZ Neşe, Gen Aktarımlı Canlılar, Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDOGMO),
www.msxlabs.org/forum/biyoloji/131411-gen-aktarimli-canlilar-genetigidegistirilmis-
organizmalar-gdo-gmo, 11.03.2008; s.2; 10 Soruda Genetiği Değiştirilmiş
Organizmalar; www.radikal.com.tr/Radikal.
aspx?aType=RadikalDetay&Date=4.11.2009&ArticleID=962696; Genetiği Değiştirilmiş
252 Mustafa Yılmaz MÜHFD, C. I, S. 1 (2012)
kapitalist arzularını kabarttığı4, biyoçeşitliliği azalttığı ve tarım nüfusunu
sömürüye açık hale getirdiği için eleştirilmektedir.
GDO’ların zararsız olduğunu hiçbir kimse söylememekle birlikte, insan
sağlığını ve diğer canlıları ne kadar etkilediğini Ģu an itibariyle net olarak
söylemek mümkün değildir. Bu hususta yapılacak bilimsel araştırmalarla
gerçekler ortaya çıkarılacaktır. Zira GDO’lar yeni, kompleks ve kapsamlı
etkileri olan bir teknolojidir ve risklerinin bilimsel olarak belirlenebilmesi
için zamana gereksinim duyulmaktadır. Ancak bu konuda gerekli
çalışmaların yapılması ve muhtemel risklere karşı bilimsel ve yasal
önlemlerin alınması ise bir zorunluluktur.
Biz bu çalışmamızda GDO’ların ne anlama geldiğini, bu ürünlerin
uygulanma alanlarını, insan ve çevre sağlığına etkilerini, yarar ve
sakıncalarını, devletin ve özellikle idarenin kamu sağlığını ve güvenliğini
tehdit ettiği düşünülen bu ürünlere karşı ne tür önlemler aldığını veya alması
gerektiğini, yeteri kadar önlem almaması veya yaptığı faaliyetlerde bu
ürünlerden dolayı insanların zarar görmesinden dolayı hangi şartlarda
sorumlu olacağı hususlarını irdelemeye çalışacağız.
|