|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi
|
|
Cilt:
|
2015/4
|
|
Sayı:
|
3
|
|
Makale Başlık:
|
TEKE YÖRESİ EFSANELERİNİN YARATILMA ESTETİĞİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
THE AESTHETIC CREATION OF TEKE REGION LEGENDS
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
20.10.2015
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Efsaneler, şahıs, yer ve hadiseler hakkında anlatılan, inandırıcılık vasfı
olan tabiatüstü olma özellikleri barındıran anlatılardır. Efsanelerin başlıca
niteliği inanış ve gerçekliktir. Efsaneler, halkın hayal dünyasıyla yaratma
gücünün en güzel örnekleridir. Görsel ve ses benzerliklerden faydalanılarak
oluşturulan bu efsanelerin yaratılmasında halk estetiği ön plana çıkar.
Estetik, sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin
bilimi anlamına gelir. Bir obje, özel bir duygu, güzellik duygusu uyandırdığı
ya da uyandırmaya yetili olduğu için güzeldir. Güzellik bir objenin belli bir
etki uyandırma yetisine verilen addır. Estetik, bu etkinin özünü saptamak,
çözümlemek, nitelendirmek ve sınırlamak ister. Bir eserin estetikliği, insanda
uyandırdığı estetik yaşantılara dayanır. Estetik yargılar kişinin kendisiyle
ilgilidir.
Efsaneler diğer edebî türlerle karşılaştırıldıklarında ahenk, ritim, ölçü,
kafiye söz sanatları gibi unsurları barındırmazlar. Kısa ve yoğun
anlatımlardır. Bunlar, metin olarak efsanelerin estetik olma gayesinin
olmadığını gösterir. Efsanenin gayesi etki faktörünü, gerginliği artırarak
sağlamaktır. Efsaneler, bu etkiyi sağlayabilmek için yaratılma süreçlerinde
kendi iç dinamiklerinde estetik kaygı barındırırlar. Bu etki ve gerginliği etkin,
güçlü ve kalıcı kılmak için halk estetiğinden faydalanılır.
Estetik dil yaratıları olarak kabul edilen efsaneler, dinleyicileri mest eden
ve kendine hayran bırakan bir sanat barındırırlar. Halk, efsanelerin yapısı
içinde bulunan olay ve olgular örgüsünü, estetik kaygılarla birlikte yaratır. Bu
yaratma sürecinde hayal gücü ve estetik beraber rol alır. Örneğin görsel
benzerliklerden hareketle doğadaki bir taşı, bir geline; kaplumbağanın
yaratılışını sahtekâr bir tüccara bağlayarak var olan gerçekliği, estetik
kaygılarla ve hayal gücüyle tekrar yaratır. Bu bağlamda efsaneler bir
gerçekliğin, hayal ürünü bir olay ve hikâyeye bağlanarak ve estetik bir
şekilde ortaya konduğu edebî türlerdir. Halk böylelikle şahısların,
mekânların, hayvanların, olayların oluşumu ve yaratılması hakkında
senaryolar hazırlar. Bu senaryolar hazırlanırken görsel ve ses benzerliklerinin
yanında belirgin özelliklerden faydalanılır.
Teke Yöresi Fethiye, Ortaca (Muğla), Acıpayam, Serinhisar, Çameli,
Honaz (Denizli), Dinar, Başmakçı (Afyon), Yalvaç, Şarkîkaraağaç (Isparta),
Cevizli, Akseki, Manavgat, Korkuteli ve Alanya’yı (Antalya) içine alan bir
yarımada olarak kabul edilir. Bu bildiride Teke yöresinde anlatılan
efsanelerin yaratılma süreçlerindeki estetik incelenecektir. Amacımız halkın
efsane eksenli estetik anlayışını oluşturan kodları tespit edebilmektir.
Efsanelerin incelenmesi, yöre halkının hayal gücünün ve estetik anlayışının
beslendiği kültürel bellek, etkileşimler, coğrafi yer değiştirmeler hakkında
bilgiler sunacaktır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Legends are narratives described about persons, places and events, having
plausibility and have supernatural properties. The main character of the
legend is belief and reality. Legends, are the best examples of the power of
creation in the public imagination. People aesthetics, highlighted the creation
of the legend created by visual and sound similarities.
Aesthetics, is the beauty of science in art and live with the general laws of
artistic creation. One object, is nice because of evoke a sense of beauty or
authorized to wake. The beauty is the name given to the ability of an object to
evoke a certain effect. Aesthetics, wants to determine the essence of this
effect, analyze, qualify and to limit. Aesthetics of a work based on the
aesthetics life that evoked. Aesthetic judgments are related to the person
himself.
Compared with other literary genre legends haven’t got elements such as
harmony, rhythm, measure, rhyme, figures of speech. They are short and
intense expression. They show that legends are not aesthetic. The purpose of
legends is to provide the impact factor with increase the tension. Legends,
host aesthetics in their own internal dynamic in the creation process in order
to achieve the effect. Individuals, use the people aesthetic to make, this
tension strong and lasting.
Legends are creations aesthetic language, they enchanted the audience
and they host an art while admiring. People; create the events and phenomena
founds at the structure of the legend by the aesthetic mesh. This imagination
is involved with the creative process and aesthetic. For example, people,
communicating with the movement of the visual similarity, a stone in nature
to a bride; the reality of the creation of the turtles are connecting a dishonest
trader, create again with the aesthetic concerns and imagination. In this
context, legends, a reality connected to a fictitious events and stories are the
literary genres set forth in an aesthetic way. People prepare scenarios for the
formation and creation of persons, places, animals and events. In addition to
visual and sound similarities the salient features are used for preparing of
these scenarios.
Teke Region is considered as a peninsula covering Ortaca (Muğla),
Acıpayam, Serinhisar, Çameli, Honaz (Denizli), Dinar, Başmakçı (Afyon),
Yalvaç, Şarkîkarağaç (Isparta), Cevizli, Akseki, Manavgat, Korkuteli and
Alanya (Antalya). This communication will examination aesthetics in the
process of creating the legend described in the Teke region. Our purpose is to
be able to identify the codes that constitute the understanding aesthetics of
the folk legend axis. Examination of the legend,fed the imagination of local
people and aesthetic cultural memory, interactions will provide information
about the geographical displacement.
|