|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi
|
|
Cilt:
|
2016/5
|
|
Sayı:
|
2
|
|
Makale Başlık:
|
KAZAK TÜRKÇESİ AĞIZLARININ TASNİFİ ÇALIŞMALARINA BİR BAKIŞ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
A REVIEW OF STUDIES ON THE CLASSIFICATION OF THE KAZAKH LANGUAGE DIALECTS
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
13.07.2016
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Kazak Türkçesi ağızlarının fonetik, gramatik ve leksikolojik açıdan ilmî
olarak incelenmesine SSCB Dönemi’nde başlanmıştır. Sovyet Bilimler
Akademisinin Kazak Bölümü, 1937 yılında Almatı eyaletinin Kegen,
Narınkol’a, Güney Kazakistan eyaletinin Maktaaral ilçesine ve Karagandı
eyaletinin Nura ilçesine üç ayrı uzman ekip göndererek ağız incelemelerini
başlatmıştır. Bu çalışmalar, 1939 yılında Mangıstav, Torgay’da, 1940 yılında
Sarısu, Aral, Orda’da devam etmiş ve bu bölgelerden pek çok ağız
malzemesi derlenmiştir. Derlenen bu ağız malzemeleri, 1953 yılından sonra
S. Amanjolov, J. Doskarayev, N. T. Savranbayev ve G. Musabayev gibi
Kazak diyalekti uzmanlarının Kazak diyalektini sınıflandırma çalışmalarına
kaynaklık etmiştir.
Bu makalede, Kazak ağızlarını S. Amanjolov, a) güney diyalekti b) batı
diyalekti ve c) kuzeydoğu diyalekti olarak üçe; J. Doskarayev, Kazak
Türkçesinde iki büyük ağız grubunun varlığına işaret ederek a) güneydoğu
ağız grubu b) kuzeybatı ağız grubu olarak ikiye; N. T. Savranbayev fonetik
özelliklerine göre a) Kazakistan’ın kuzeyindeki ve batı eyaletlerindeki /ş/, /d/
diyalektler grubu b) Kazakistan’ın güney ve güneydoğu eyaletlerindeki /ç/, /l/
diyalektler grubu olmak üzere ikiye; G. Musabayev, a) değişmeli ağız b)
mahallî ağız olmak üzere iki gruba ayırma nedenleri ve sınıflandırmada
kullandıkları yöntemler üzerinde durulmuştur.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Scientific study of grammar, phonetics and lexicography dialects of the
Kazakh language began in the Soviet period. Kazakh SSR Academy of
Sciences has begun conducting research on dialects, sending in 1937, three
separate groups of specialists in the villages and Kegen, Narınkol Almaty
region, Maktaaral district of South Kazakhstan region and Nura District
Karagandi area. This work, continued in 1939 in Mangistav and Torgay
regions in 1940 in areas Sarısu, Aral and the Horde. In these areas it had
collected a large amount of material, which after 1953 served as the source
for the works of famous Kazakh dialectologists S. Amanjolov, J. Doskarayev,
N. T. Savranbayev and G. Musabayev classification Kazakh dialectology.
This article, S. Amanjolov identified three dialects: a) southern, b) west c)
north east; J. Doskarayev, two dialects: a) southeastern b) northwestern; N.
T. Savranbayev, divided the dialects of Kazakhstan on the basis of the
phonetic into two groups: a) group of dialects /ş/, /d/ in the north and west of
Kazakhstan b) a group of dialects /ç /, /l/ in the southern and southeastern
regions of Kazakistan; G. Musabayev also divided into two groups: a)
changing the adverb, b) the local dialect. This article, describes the reasons
for these dialects divisions and methods that guided the researchers in the
development of classifications
|