|
Makale Özeti:
|
Uygurların günümüzde yoğun olarak yaşadığı ülkelerden biri Kazakistan’dır.
Kazakistan’da geleneklerini ve dillerini yaşatarak kültürel kimliklerini koruyan Uygurlar
üzerine Türkiye’de yapılan ilmi çalışmaların sayısı oldukça azdır. Bu bağlamda
Kazakistan’da yetişen Uygur şair ve yazarlar üzerine yapılan önemli çalışmalardan biri
“Vatan Şairi Bir Uygur Mehemmetimin Obulkasimov (Almasbek)”dir.
Mehemmetimin Obulkasimov’un edebi kişiliği ve eserlerinin tanıtıldığı bu çalışma “Önsöz”,
“Kısaltmalar”, “Giriş”, “İnceleme” ve “Seçilmiş Şiirler”, “Kaynaklar” ve “Ekler” ana
başlıklarından oluşmaktadır. Yazar, kitabın “Önsöz” bölümünde; Türk edebiyat tarihi
üzerine yeteri kadar çalışmanın yapılmadığını vurgulamakta, Mehemmetimin
Obulkasimov’u tanıyış hikâyesini anlatmakta ve devamında kitabın yazılış öyküsü ve
yazılış amaçları hakkında bilgiler vermektedir.
Kitabın “Giriş” ismini taşıyan ilk ana bölümünde; Uygur adı, 1960 yılına kadar Doğu
Türkistan’daki sosyal ve siyasi durum ve Çağdaş Uygur edebiyatı hakkında genel bilgiler
verildikten sonra, Kazakistan’da gelişen Uygur edebiyatının dönemleri ve Mehemmetimin
Obulkasimov’un hayatı, eserleri ve edebi şahsiyeti hakkında değerlendirmeler
yapılmaktadır. Şairlik, yazarlık, halkiyatçılık, edebi çevirmenlik ve gazetecilik gibi çok
yönlü mesleklerle uğraşan Mehemmetimin Obulkasimov’un Doğu Türkistan’daki
istikrarsızlıklardan dolayı genel olarak zor bir yaşamı olduğu, ülkesinin içerisinde
bulunduğu olumsuz durumdan dolayı yazdığı kitapları yayımlatmakta sorunlar yaşadığı,
yayımlanan kitapları ise tam anlamıyla okuyucuyla buluşturamadığı belirtilmiştir. Bütünbu zorluklara rağmen çalışma yaptığı tüm alanlarda başarılı olan Mehemmetimin
Obulkasimov’un günümüze kadar 16 eseri yayımlanmıştır.
Kitabın “İnceleme” ismini taşıyan ikinci ana bölümünde; Mehemmetimin Obulkasimov’un
şiirleri “şekil”, “ahenk unsurları”, “muhteva” ve “dil ve üslup” yönünden
değerlendirilmektedir. Doğu Türkistan’da sadece Sovyet politikalarına göre şiirlerini
şekillendiren şairlere nazaran Mehemmetimin Obulkasimov şekil ve muhteva açısından
şiirlerini hem klasik hem de çağdaş şiir anlayışlarına göre oluşturmuştur. Çalışmada, onun
şiirlerini oluştururkenki asıl amacının Doğu Türkistan’da geçmiş nesiller ile gelecek
nesiller arasındaki kültürel bağları doğru bir şekilde kurabilmek olduğu belirtilmiştir.
Kitabın “Seçilmiş Şiirler” ismini taşıyan üçüncü ana bölümünde; Mehemmetimin
Obulkasimov’un klasik ve çağdaş şiir anlayışlarına yönelik oluşturduğu şiirlerinden
örnekler sunulmaktadır. Mehemmetimin Obulkasimov klasik şiir anlayışı içerisinde gazel,
mesnevi, murabba, fahriye ve rubai gibi çok çeşitli nazım biçimleriyle şiirler
oluşturmuştur.
Kitabın “Ekler” bölümünde ise; Mehemmetimin Obulkasimov’un hayatının çeşitli
dönemlerinde tek başına ya da ailesiyle birlikte çekildiği fotoğraflardan örnekler
sunulmaktadır.
Sonuç olarak bu çalışma, Kazakistan’daki Uygur edebiyatının tarihi gelişimi ve edebi
şahsiyetleri üzerine başvuru kaynakları arasındadır. Bu eseri, Türklük bilimine kazandıran
Doç. Dr. Hikmet Koraş’a teşekkür eder, bu sahadaki yeni çalışmalarında başarılar dileriz.
|