|
Makale Özeti:
|
Bu çalışma, öne çıkan büyük tufan mitleri ve bu mitlerin bilinen ilk örneği olan Atra-hasis miti hakkındadır. Bilinen en eski mit olan tufan miti insanlık tarihinin önem arz eden birkaç arketipinden birini içerir: Tanrının gazabı arketipi. Tanrının gazabı olan büyük tufan, çeşitli kültürlere ait mitolojik anlatılarda tanrı ya da tanrılar tarafından insanlığa verilen yekûn bir ceza şekli olarak yer alır. Tufan anlatılarında genellikle yozlaşan, yani ahlâkî bakımdan çöküşe geçen ya da tanrılara karşı suç işleyen insan türü, tanrı ya da tanrılar tarafından topluca yok edilmek istenir. Ancak insanlar arasından seçilmiş birkaç kişinin sağ kalmasına izin verilir ve bu sayede insanlık –hayatta kalan o kişilerin üremesi yoluyla- yeniden çoğalır. Bilinen ilk büyük tufan anlatısı, bir Babil miti olan Atra-hasis mitidir. Atra-hasis, sınıflar arası çıkar çatışmasının sonucunun belli ve üst sınıfın lehine olduğu fikrinin tezahür ettiği, bilinen ilk edebi ürünüdür. Çoğu büyük tufan anlatısının ürettiği söylem merkeziyetçi, mutlak ve tek bir otoriteye, dolayısıyla da en güçlü olana tâbi olunması gerektiği yönündedir. Bu bakımdan pek çok tufan anlatısı bu dünyada gücünü tanrıdan alanlardan –ya da bu söylemi üretenlerden- yana olmak gerektiği düşüncesini yayar ve bu sayede ruhban sınıfının ortaya çıkmasını ya da varlığını sürdürmesini de meşrulaştırmış olur. Buna karşılık Çin kültürüne ait büyük tufan anlatısı bilimi ve sorunlara gözlemle, akılla, mühendislikle çözüm üretilmesini yüceltmesi, İslâm kültürüne ait büyük tufan anlatısı da sınıfsal bir söylem içermeyişi bakımından diğer tufan anlatılarından farklılık gösterir. Aynı olay örgüsü çerçevesindeki bu fark, söz konusu mitlerin içinde yaşadığı toplumlar ve onların değer sistemleri arasındaki farklılığın iz düşümü olarak değerlendirilebilir.
|