|
Derginin Adı:
|
Studies of The Ottoman Domain
|
|
Cilt:
|
2017/1
|
|
Sayı:
|
12
|
|
Makale Başlık:
|
FARSÇA-TÜRKÇE MANZUM BİR SÖZLÜK: TUHFE-İ MUKADDİMETÜ’L-LÜGAT
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
A POETIC PERSIAN-TURKISH DICTIONARY: TUHFE-I MUKADDIMETU’L-LUGAT
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
18.10.2017
|
|
Okunma Sayısı:
|
2
|
|
Makale Özeti:
|
Arapça ve Farsça hem ilmî hem de edebî olarak tarih boyunca Türk kültür ve medeniyetini etkileyen önemli
unsurlardan birisi olmuştur. Klâsik Türk edebiyatının şekil ve muhteva olarak edebî gelenek hâline dönüşmesinde ise bu iki dilin ayrı bir yeri vardır. Bu edebî gelenekte ifade kalıplarından mazmunlara, vezinden kafiyeye kadar birçok
unsur, Arapça ve Farsça kelime yardımıyla metinlerde hayat bulmuştur.
Osmanlı toplumunda ilmî ve edebî gelenekteki gelişmelere paralel olarak bu iki dilin öğrenilmesi ve öğretilmesi, zamanla önemli bir ihtiyaç hâlini almıştır. Bu ihtiyaca cevap vermek amacıyla da bu dillere ait manzum veya mensur birçok sözlük hazırlanmıştır. Dil öğrenimini hem eğlenceli hâle getirmeleri hem de öğrenilen kelimelerin hafızadaki kalıcılığını artırmaları bakımından Farsça-Türkçe, Arapça-Türkçe veya Arapça-Farsça-Türkçe tarzında yazılan manzum sözlük türleri ayrı bir ilgi görmüş ve zamanla bu eserlerin sayısında önemli bir artış
olmuştur. Klâsik Türk edebiyatında yetmiş civarında manzum sözlüğün varlığı bilinmektedir. Bunlardan biri de Le’âlî mahlaslı bir şair tarafından çocuklara Farsçayı öğretmek amacıyla yazılmış olan Farsça-Türkçe sözlüktür. 17. yüzyıl veya daha önceki dönemlerde kaleme alınmış olan 84 beyitlik bu manzum sözlük, giriş ve 250 civarında Farsça ve Türkçe kelimenin karşılıklı anlamlarının verildiği dört kıt’adan oluşmaktadır. Bu çalışmada Le’âlî tarafından kaleme alınmış olan Farsça-Türkçe manzum sözlüğün şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak, eserin çevriyazılı metni verilecektir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Arabic and Persian have become one of the important factors which have affected on Turkish culture and
civilisation as scientific and literary historically. These languages have got a distinct place for classical Turkish
literature to be a literary tradition as a form and content. Many factors from expressions to poetic themes, from
rhythm to rhyme have invigorated in the texts with the help of Arabic and Persian words in this literary tradition.
Teaching and learning these languages became gradually an important need in parallel with the
developments in the scientific and literary tradition in Ottoman society. Many poetic or prose dictionaries belonging
to these languages have been prepared in order to meet this need. Poetic dictionaries which were written in PersianTurkish,
Arabic-Turkish or Arabic-Persian-Turkish have gotten attention especially as they make the language
learning enjoyable and also increase the subsistence of the words in mind, and there have gradually been an increase in the number of these works. It is known that there are nearly seventy poetic dictionaries in the classical Turkish
literature. One of them is Persian-Turkish dictionary which was written in order to teach Persian to the children by a poet who has got an ekename as Leâlî. This poetic dictionary which was written in 17. century or the previous periods consists of the introduction and four quatrains that the mutual meanings about of 250 Persian and Turkish
words are given. In this study, the form and content properties of the poetic Persian-Turkish dictionary which was written by Le’âlî will be considered and the work’s translation text will be provided.
|