|
Makale Özeti:
|
Bilgi sunumu, vericinin tasarrufundadır ve amaç, kodlananların alıcı tarafından doğru olarak çözülmesidir. Hedefe ulaşmak için bağdaşıklık ve tutarlılık ilkeleri doğrultusunda dilin kuralları işletilerek; estetik değerler, en az çaba yasası gözetilerek; dilin sunduğu bütün yöntemler, anlatım yolları kullanılarak veri girişi yapılır. Dil kullanılırken cümlede sunulan bilginin daha sonra sunulacak bilgilere zemin hazırladığı göz ardı edilmez. Bu nedenle her cümlede, bir sonraki cümle ya da cümlelerde sunulan bilginin temelini atacak biçimde davranılır. Mesajların yerine ulaşması ya da perçinleşmesi için tekrarlara başvurulur; eski bilgiyle yeni bilgiyi harmanlama yolları aranır. Öyle yollar bulunur, yöntemler yaratılır ki hem eski bilgi kullanılır hem eski bilginin kullanıldığı belli olmasın diye çabalanır; tarzın yinelendiği anlaşılmasın diye çalışılır. Bunlar gerçekleştirilirken üst dil kullanılır, estetik değerler korunur, dilin yapısal özelliklerine zarar vermemeye özen gösterilir ve farkına varmadan üslup biçimlenmiş olur. Dolayısıyla üslup, “veri sunumu biçimi” olarak nitelendirilebilir. Üslup incelemesi yapmanın yolu, dili kullanma biçimini incelemekten geçecektir ki bu da dil bilgisi incelemesi anlamına gelir. Bu nedenle sözün dizimi, dizim biçimi, önemsenen bilginin öne çıkarılma tarzı, anlamın yönlendirilişi; bilgi sunumu, eski bilginin yeni bilgiyle harmanlanışı; olumluluk-olumsuzluk, soru-cevap, neden-sonuç, karşıtlık ilişkilerinin kullanımı; tekrarlar, yüzey yapı-derin yapı ilişkileri; öge sayısından yüklemin niteliklerine, cümle ögelerinin yönetim biçimine kadar cümleye dair ne varsa; sözcük seçimi ve sıklığı, hatta ek, ses seçimi vericinin üslup özelliklerini tanımlayan belirleyiciler olarak değerlendirilmelidir.
|