|
Makale Özeti:
|
Bu çalışmanın temel amacı, Türkçede en üstünlük derecesinin (superlative) Sınıfın en çalışkan öğrencisi Cem’dir tümcesinde olduğu gibi, yalnızca en + Sıfat +Ad yapısıyla değil, farklı dilsel birimlerle de gerçekleştirilebileceğini, {-mAk kadar} ulacı üzerinden göstermeye çalışmaktır. Türkçenin ana dili ve yabancı dil olarak öğretiminde, en üstünlük derecesinden söz ederken diğer dilsel birimler yanında {-mAk kadar} bileşik ulacından da söz etmek konunun daha kapsamlı öğrenilmesini sağlayacaktır. {-mAk kadar} ulacı, özellikle kadar ilgecinin ağırlıklı katkısından dolayı kıyaslama (comparison) yönü oldukça yüksek bir ulaçtır. Kıyaslamayı en üstünlük derecesi üzerinden yapacağı gibi (“Dünyada bu evi temizle-mek kadar zor bir iş yoktur.”) eşitlik derecesi (equative) üzerinden de yapabilmektedir (“Gitar çalmak piyano çalmak kadar zordur”). {-mAk kadar} ile gerçekleştirilen en üstünlük derecesinin iki temel noktası bulunmaktadır. Bunlardan ilki, bağlam bağımlı (context-dependent) olması, ikincisi ise tümcede ortaya çıkan en üstünlük derecesinin gerçek dünyanın doğrudan bir kodlaması değil, konuşucunun gerçek dünyaya ilişkin öznel (subjective) bir tutumunu yansıtmasıdır. {-mAk kadar} ulacının en üstünlük derecesininin oluşumunda öznel bir karşılaştırma içermesi, “bence” sözcüğünün tümce başında her zaman kullanılabilmesiyle (“Bence dünyada bu evi temizle-mek kadar zor bir iş yoktur.”) kanıtlanmış olmaktadır. Öte yandan, {-mAk kadar} ulacıyla oluşturulan en üstünlük derecesinin öznel bir niteliğe sahip olması, tümcenin kip oluşumuna katkıda bulunan önemli bir birim olabileceğini akla getirmektedir. Gerçekten de kipi kesinlik olan Bana göre İstanbul’da büyü-mek kadar büyük bir nimet olamaz benzeri tümcelere bakıldığında {-mAk kadar} ulacının en üstünlük derecesi ile kattığı öznelliğin kipin biçimlenmesinde başat bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Buradan yola çıkılarak tümcede {-mAk kadar} ile ortaya çıkan birimin bir tür kiplik belirteci (modal adverb) olduğu söylenebilir.
|