|
Makale Özeti:
|
Öz
Raşid halifelerden sonra yönetimi ele geçiren Emevi hanedanı bir dönem için önemli roller oynamış bir ailedir. Cabiye toplantısıyla birlikte yönetim hakkı Emevi ailelerinden biri olan Süfyani kolundan alınarak Mervani koluna devredilmiştir. Halid b. Yezid ise Beni Ümeyye’nin, yönetimde bir nevi aks değiştirmesi anlamına gelen bu sürecin önemli figürlerinden biridir. Câbiye toplantısında Benî Ümeyye’nin Süfyanî kolunun ve onu destekleyen Yemenli kabilelerin adayı olan Halid, yaşının genç olmasından dolayı halife seçilmemiş ancak birinci veliaht olarak belirlenmiştir. Halife seçilen Mervan b. Hakem onun annesi ile evlenmiştir. İlerleyen yıllarda oğlu Abdülmelik’i veliaht tayin eden halife, Halid’in konumunu düşürmüş ve ikinci veliaht olan Amr b. Said’i ise öldürmüştür. Halid hilafeti kaybetmiştir. Ancak rivayetlerden anlaşıldığı kadarıyla buna dair “zayıf bir ümidi” sürekli içinde taşımıştır.
Siyasi alanda çok fazla aktif olmayan Halid, İslam dünyasında ilk kez Yunanca ve Kıptîce’den tıp, felsefe ve simya/kimya gibi alanlarda eserler tercüme eden kişi olarak kabul edilir. Onun bu yönü tartışmalı olmakla birlikte kendisine nisbet edilen, kimya üzerine birçok risale mevcuttur.
Halid’in bir başka yönü, rivayetlerde onun gizli ilimleri bilen, kadim kitapları okuyabilen gizemli bir kişilik olarak sunulmasıdır. Süfyani adı verilen ve Emevi taraftarlarınca bir “kurtarıcı”, karşıt gruplar tarafından ise “fitne sebebi” olarak algılanmış olan şahsın onun soyundan çıkacağı söylenmiş, bu sıra dışı kişinin atası olarak görülmüştür. Bu fikri bizzat kendisinin ortaya attığı da rivayetlerde sunulan bilgiler arasındadır.
Bu çalışmamızda onun kişiliği, siyasi ve ilmi yönü üzerinde durmaya çalışacağız. Klasik kaynaklar ve çağdaş çalışmaları esas alarak onun tarihsel-gerçek kişiliği üzerindeki çalışmalara katkı yapmayı amaçlamaktayız.
|