|
Derginin Adı:
|
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
|
|
Cilt:
|
2018/1
|
|
Sayı:
|
39
|
|
Makale Başlık:
|
Âşık Tarzı Yer ile Gök Destanlarının Kökeni Üzerine Bir İnceleme
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
An Evaluation about Origins of Minstrel Type Earth and Sky Epics
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
20.07.2018
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Yer ile gök, Proto-Türk ve mitolojik dönemden itibaren yaratılışın ve dünya tasavvurunun önemli bir belirleyeni konumunda bulunmuştur. Âşık tarzı destanlar içerisinde yer alan yer ile gök destanları da yer ile göğün bu belirleyici özelliğini geleneğe bağlı olarak sürdürebildiğinin önemli bir göstergesidir. Elbette bu sürekliliğin sağlanmasında, yani zamana ve mekâna bağlı olarak mitik anlamın yeniden üretiminde en etkili âmil ‘âşık’lar olmuştur. Zira tarihî ve kolektif bir yapıya haiz olan sözlü kültür ortamında Türk kültürüne ait her türlü kod aktarımı birer ‘aktif taşıyıcı’ kimliği taşıyan ozan-baksı geleneğinin temsilcileri sayesinde gerçekleşmiştir. Fakat müşterek bilincin yeniden açığa çıkarılmasında dinleyici çevresinin etkin olduğu icrâ bağlamının da tesiri büyüktür. Bu yüzden yazıda Proto-Türk ve mitolojik dönemden itibaren yer ile gök temelinde neşet eden inanış ve düşüncelerin yer ile gök destanları üzerinden bir okuması yapılacaktır. Bu okuma sayesinde bir taraftan destanların kökenine dair bazı tespitler ortaya konulurken, diğer taraftan kültürel aktarımın sürekliliği, destanlardaki yer ve gök motifleri üzerinden ele alınmaya çalışılacaktır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Earth and sky is an important determiner of the concept of creation and the world from proto-Turkish and mythological period. This determining function of earth with sky in Earth and sky epics is an important indicator of sustaining according to the tradition. Minstrels have a very big position and function on this continuity, which contain reproduction of mythic meaning according to time and space. Every code of Turkish culture in oral tradition, which has a historical and collective structure, is carried by an ‘active carrier’ who is a representative of ozan-baksı tradition. In context of oral culture, which has a historical and collective structure, representatives of ozan-baksı tradition, who are active carriers, transferred every kind of code. Also the audience, who is part of a performance, has a bigger effect in revealing the collective conscience. Because of this, in this study, motives and beliefs which come from earth and sky thoughts, will be re-read by the earth and sky epics from the proto-Turk and mythological period. By this re-reading, some evaluations on origins of epics will be put forward. On the other hand, we are going to explain cultural continuity of earth and sky motives in epics.
|