|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
|
|
Cilt:
|
2017/10
|
|
Sayı:
|
10
|
|
Makale Başlık:
|
UYGURCA YAZILMIŞ MESLEK RİSALELERİNİN SES ÖZELLİKLERİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
Phonetic Features of Occupational Booklets Written Uyghur
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
10.01.2019
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren Sincan'ın güneyinde yerli Uygurlar tarafından Çağataycadan geliştirilen yeni bir yazı dili oluşmuştur. Doğu Türkçesi diye adlandırılan bu dil, Çağatayca ile Yeni Uygur Türkçesi arasında bir geçiş evresi gibidir. Söz konusu Türk dili, Klasik Çağataycadan özellikle leksik ve fonetik açılardan farklılıklar gösterir. Şüphesiz bu değişikliğin asıl sebebi, bu Türk diliyle yazılan eserlerin büyük bir kısmının halk edebiyatı ürünleri olmasıdır. Halktan kişiler tarafından kaleme alınan bu ürünlerde söz varlığı ve ses bilgisi açısından birçok ağız özelliği tespit etmek mümkündür.
Bu çalışmada bugün İsveç'te Lund Üniversitesi Kütüphanesi Jarring Koleksiyonunda yer alan Türkçe on meslek risalesinin ses bilgisi özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ele alınan risale nüshaları, büyük oranda on dokuzuncu yüzyıl sonlarıyla yirminci yüzyıl başlarında Kaşgar, Yarkend ve Hoten gibi merkezlerde halktan kişilerce kaleme alınmıştır. Çokça ağız özelliğini barındıran bu metinlerin ses bilgisi açısından değerlendirilmesi, hem diyalektoloji hem de Türk dili tarihi açısından önem arz etmektedir. Çalışmada, meslek risalelerinde tespit edilen ses olayları risale nüshalarından alınan örneklerle farklı başlıklar altında ortaya konulmuş ve bu ses olaylarının hangi Uygur ağzında olduğu dipnotlarda belirtilmiştir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
As from second half of nineteenth century, a new literary language based upon Chagatai has been developed by native Uyghurs in southern of Xinjiang. The language called Eastern Turki can be considered a language of transitional stage from Chagatai to New Uyghur Turkic. The particularly lexical and phonetic properties of aforementioned Turkic language are more different Chagatay's linguistic features. Undoubtedly, the main cause of this differences is the fact that the most of texts written in this turkic language are popular works. These works which are written by ordinary people have a lot of dialectal features in regard to lexicology and phonetic.
In this paper, phonetic features of ten occupational manuscripts which are in Jarring Collection at Lund University in Sweden are detected. The examined manuscripts are written by ordinary people in urban areas such as Kashgar, Yarkand and Hotan, at the later of nineteenth century to the beginning of twentieth century. Phonetic examining of these manuscripts which have a good deal of dialectical properties is very important in terms of dialectology and history of Turkic languages. In this paper, determined phonetic properties in the occupational manuscripts have been revealed under the various titles. The dialects which have these phonetic features have been stated in the footnotes.
|