|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
|
|
Cilt:
|
2018/12
|
|
Sayı:
|
12
|
|
Makale Başlık:
|
DAMOLLA SÂBİT BİN ABDÜLBÂKÎ’NİN AKÂİD-İ CEVHERİYYE ADLI ESERİNİN İMLÂ VE DİL ÖZELLİKLERİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
DAMOLLA SABİT BİN ABDULBAKİ’S AKÂİD-İ CEVHERİYYE’S ORTOGRAPHY AND LANGUAGE FEATURES
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
10.01.2019
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Bu makalede Damolla Sâbit Bin Abdülbâkî’nin Akâid-i Cevheriyye adlı eseri ele alınmıştır. 1883-1941 yılları arasında yaşayan Uygur din ve siyaset adamı Damolla Sâbit Bin Abdülbâkî, Doğu Türkistan istiklal ülküsünün sembol isimlerinden biridir. Abdülbâkî’nin, hac ibadetini eda etmek ve ilmî incelemelerde bulunmak amacıyla 1930 yılında çıktığı seyahati esnasında kaleme aldığı Akâid-i Cevheriyye, küçük yaştaki çocuklara hakiki İslam inancını öğretmek amacıyla soru-cevap usulüyle tertip edilmiş bir risaledir. Eserde genel olarak tevhit, Allah’ın kullara yapılmasını ve yapılmamasını emrettiği ameller, Allah’ın kemal sıfatları, peygamberlerin ve meleklerin özellikleri, cennet, cehennem, gerçek imana ulaşmanın yolları vb. konular ele alınmıştır. İmlâ, ses ve şekil hususiyetleri incelendiğinde Akâid-i Cevheriyye’nin Çağatay Türkçesinin özelliklerini taşıdığı tespit edilmiştir. Eser, 1930’lu yıllardan sonra Urumçi ağzına dayanan “merkezi şîve”yi edebî dil haline getiren Uygur Türklerinin 1932 yılında halen Çağatay Türkçesini kullandıklarını göstermesi bakımından da önemlidir. Bu çalışma, giriş ve Akâid-i Cevheriyye’nin imlâ ve dil özellikleri olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Damolla Sâbit Bin Abdülbâkî hakkında kısa bir bilgi verilmiş ve Akâid-i Cevheriyye ana hatlarıyla tanıtılmıştır. İkinci bölümde eser; imlâ, ses ve şekil özellikleri bakımından incelenmiştir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Damolla Sabit Bin Abdulbaki's work named Akaid-i Cevheriyye was discussed in this article. Damolla Sabit Bin Abdulbaki was a religious and politic man lived between 1881-1941, is one of the symbolic names of East Turkestan independence. Abdulbaki, who wrote Al-Akaid-i Cevheriyye, who had been traveling in 1930 for the purpose of performing the hajj pilgrimage and conducting scholarly studies, is a risale who was arranged by asking and answering a question-answer procedure to teach the children of a young age to believe in Islam. In this work, generally, the monotheism, the deeds that God commands to be done and not to be done, the attributes of Allah, the attributes of prophets and Angels, the ways of paradise, hell, the ways of reaching true faith, etc. issues are discussed. When the features of spelling, voice and shape were examined, it was determined that Akaid-i Cevheriyye had the characteristics of Çagatay Turkish. The work is important in terms of showing that Uighur Turks, who made the “central accent” based on Urumqi's mouth after the 1930’s, still use Çagatay writing language in 1932. This study consists of two parts, introduction and spelling and language characteristics of Akaid-i Cevheriyye. In the first part, a brief information about Damolla Sabit bin Abdulbaki was given and Akaid-i Cevheriyye was introduced. In the second part, the work was examined in terms of spelling, sound and shape characteristics.
|