image.jpg

Derginin Adı: Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
Cilt: 2018/12
Sayı: 12
Makale Başlık: ZÜLKARNEYN VE BOYNUZLU İSKENDER (İSKENDER-NÂMELERİN KÖKENİNE DAİR)
Makale Alternatif Dilde Başlık: ZULKARNEYN AND HORNED ALEXANDER (ABOUT THE ORIGIN OF ISKENDER-NAMEH’S)
Makale Eklenme Tarihi: 10.01.2019
Okunma Sayısı: 2
Makale Özeti: İskender-namelerin Türk ve İran anlatı geleneği içinde önemli bir yeri vardır. Bu yazıda, söz konusu anlatı türünün başkahramanı İskender ile tarihsel bir karakter olan Büyük İskender arasındaki ilişki incelenecektir. Öte yandan Kuran’daki Zülkarneyn’in de İskender yahut Oğuz Kağan ile ilişkisi üzerinde durulacaktır. İki boynuzlu veya iki zamanlı anlamına gelen Zülkarneyn ile tanrısallık yahut krallık simgesi olan boynuzlu taç motifine de değinilecektir. Ortaçağ İslam müfessirlerinin Zülkarneyn’i İskender’le ilişkilendirmelerinin tarihsel alt yapısı belli değilse de Türk sahasındaki nispeten geç bir dönem eseri olan Uygur bölgesi yazılı Oğuz kağan destan yazması Oğuz Kağan’ı iki boynuzlu öküz resmiyle tasvir etmiştir. İki boynuz ile tanrısallık yahut krallık arasındaki ilişki henüz tam olarak çözülmüş değildir. Ancak söz konusu bu dinsel simgenin doğudan batıya yayıldığı görülmektedir. Özellikle Ön Asya’da yaygın bir motif olan boynuzun söz konusu bölgenin batısına doğru gittikçe etkisini kaybetmesi dikkat çekicidir. Kanımızca eski Türk anlatılarının “Öd Tengri”si yahut Oğuz’u, Hint edebi sahasında “Kala Yama”, İran sahasında “Yezdan/Zurvan” ve Kuran’da ise Zülkarneyn ile temsil edildiği anlaşılmaktadır.
Alternatif Dilde Özet: Iskender-nameh’s have an important place in the Turkish and Iranian narrative tradition. In this paper, the relationship between Alexander the Great and Alexander, the hero of the narrative genre, will be examined. On the other hand, the relation of Zulkarneyn in the Qur'an with Alexander or Oguz Kagan will be emphasized. Zulkarneyn, which means two horns or two-stroke, and the horned crown motif, which are symbol of divinity or kingdom, will also be mentioned. Although the historical background of the medieval Islamic exegesis associates Zulkarneyn with Alexander, Oguz Kagan's epic manuscript written in the Uyghur region, which is a relatively late period work in the Turkish field, portrayed Oguz Khan with two horns of oxen. The relationship between two horns and divinity or kingdom is not yet fully resolved. However, this religious symbol appears to spread from east to west. It is noteworthy that the horn, which is a common motif especially in Asia Minor, is losing its effect towards the west of the region. In our opinion, it is understood that the old Turkish narratives were represented by the “Öd Tengri” (god of time) or the Oguz, while in the Indian literary field “Kala Yama” and the Iranian field were represented by “Yezdan / Zurvan” and in the Qur'an by “Zulkarneyn”.

PDF Formatında İndir

Download PDF