|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
|
|
Cilt:
|
2018/12
|
|
Sayı:
|
12
|
|
Makale Başlık:
|
ÇAĞATAYCA YAZILMIŞ BİR KERBELA MERSİYESİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
A KARBALA DIRGE WHICH WRITTEN CHAGATAI TURKISH
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
10.01.2019
|
|
Okunma Sayısı:
|
2
|
|
Makale Özeti:
|
Kerbela hadisesi, İslam tarihinin en önemli olaylarından biridir. Müslümanların dinî, siyasi ve sosyal yaşamlarında geniş çaplı ve derin tesirleri olan bu vak’a, bu bağlamda, İslam dünyasında vuku bulan birtakım olayların da kaynağı olmuştur. Kerbela olayının akisleri ve toplum üzerinde bıraktığı derin izler edebî eserlere de konu olmuştur. İçinde yaşadıkları toplumun tarihi ve yaşamı en önemli esin kaynakları olan sanatçılar, bu mühim hadiseyi eserlerinde işlemişlerdir.
Bu çerçevede, Müslüman coğrafyalarında yaşayan milletlerin edebiyatlarında Kerbela vak’ası ile ilgili manzum, mensur, manzum-mensur karışık maktel-i Hüseyin adını taşıyan müstakil eserler, mersiyeler, manzumeler kaleme alınmış, bu olay, edebî eserlerin önemli bir esin kaynağı olmuştur. Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişi Çağatay sahasında vücuda getirilen eserlerde de işlenmiştir. Bu eserlerden biri de makalenin konusunu teşkil eden ve “Maktel-nâme” adını taşıyan manzumedir. Maktel-nâmenin şairi belli değildir. Manzume, Lund Üniversitesi Gunnar Jarring koleksiyonunda Prov. 358 numara ile kayıtlı bir risalede bulunmaktadır. Maktel-nâme bu risalenin 2a-31b varakları arasında yer almaktadır. Şekil yönünden kusurlarla dolu olan Maktel-nâme, dört manzumeden oluşmaktadır. Birinci manzume, vezni olmayan ve kimi mısraları eksik 34 dörtlükten oluşan mütekerrir bir murabbadır. İkinci manzume, kaside nazım şekline benzeyen ve aruzun Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün kalıbını andıran ancak pek çok kusurlarla dolu 152 beyitten müteşekkil bir mersiyedir. Üçüncü metin, 28 beyitten oluşup kaside nazım şekliyle ve genel itibariyle aruzun Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün kalıbıyla yazılmış bir manzumedir. Dördüncü metin, muhammes nazım şekliyle ve yine aruzun Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün kalıbıyla yazılmış 12 bentten oluşan bir mersiyedir. Muhammesten sonra ise 71 beyitten oluşan başka bir manzume gelmektedir. Beyitlerde tekrar eden redifler, bu manzumenin murabbadan sonra gelen kasidenin devamı olduğunu düşündürmektedir. Maktel-nâmenin biçim bakımından kusurlarla dolu olması metnin, edebî bilgisi ve donanımı olmayan birisi tarafından sonradan sözlü gelenekten yazıya geçirildiği hissini uyandırmaktadır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Karbala event is one of the most important events in Islamic history. The event which has an extensive and strong impression on the religious, political and social lives of Muslims in this regard, has also been the source of a number of cases in the Islamic world. The reflection of the Karbala event and the lasting impressions it left on society were the subjects of literary works. The artists who have the history and life of the society in which they live in the most important sources of inspiration have processed this important event in their works.
In this context, the literature of the nations living in Muslim geographies, poetic, prose, poetic-prose combined independent works that are the name of Maktel-i Huseyin, elegies, poems have been written about the Karbala event, and this event has been an important poetic theme (matter) of literary works. Hz. Huseyin's martyrdom in Karbala has also been treated in the works have been brought into being in Chagatay field. One of these works is a poem, that constitutes the subject of the article and bears the name “Maktel-name”. It is not clear that the poet of the Maktel-name is not known. The poem has been in an epistle registered with number Prov. 358 in Lund Üniversitesi Gunnar Jarring collection. Maktel-nâme is among 2a-31b foils of this epistle. Maktel-name, which is full of defects in terms of shape, consists of four verses. The first verse is a repeater quatrain composes of 34 quartets which are non-rhythm and some lines are incomplete. The second verse is an elegy composed of 152 couplets which are similar to the form of the ode verse and resemble the pattern of prosody “Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün”, but which are filled with a lot of defects. The third text is a verse composed of 28 verses, written in the form of ode verse and in general with the pattern of the prosody “Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün”. The fourth text is an elegiac composed of 12 paragraphs written in the form of pentastich verse and also in the pattern of prosody “Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün”. After pentastich, there is another verse consisted of 71 couplets. The repeated voice in the couplets, this verse suggests that it is the continuation of the ode from stanza/quatrain. Maktel-name is full of defects in the terms of form, and it arouses a feeling of that written by someone who has no literary knowledge and equipment.
|