|
Makale Özeti:
|
Çağlar boyunca Roma, Bizans ve Osmanlı gibi üç büyük imparatorluğa başkentlik yapan İstanbul, fetihten önce de dünya
üzerindeki en büyük ve en görkemli şehirlerden biriydi. Fetihten sonra şehrin imar ve iskân faaliyetleriyle değişen çehresi ve
Fatih Sultan Mehmet’in şehri bir kültür merkezi hâline dönüştürme gayretiyle şehir bir cazibe ve medeniyet merkezi hâlini
almıştır. Seyyah ve şairlerin uğrak yeri olan bu şehir hakkında çok sayıda eser kaleme alınmış olup bu eserlerin bir kısmını da
şehrengizler oluşturmaktadır.
Şehrengizler, hem bir şehrin güzelliklerini hem de şehrin içindeki güzelleri anlatmayı konu edinen eserler olup ilk defa Mesîhî
[ö. 1512] tarafından Edirne şehrine hitaben 16. yüzyılın ilk çeyreğinde yazılmış ve klasik biçimini koruyarak 18. yüzyılın
sonuna kadar varlığını devam ettirmiştir. Genelde mesnevi nazım şekliyle sade bir dille yazılan bu eserler özellikle 16.
yüzyılda rağbet görmüştür. Şehrengizler, sadece edebî bir eser değil aynı zamanda yazıldığı zaman ve mekânın kültürel ve
sosyal hayatıyla alakalı çok sayıda folklorik unsur barındıran eserlerdir.
İlk bilgilerini Agâh Sırrı Levend’in Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul adlı kitabından edindiğimiz
İstanbul Şehrengizi’nin müellifi bilinmemekte olup tek nüshası Erzurum Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege
Koleksiyonu, Agâh Sırrı Levend Kitapları 322-339 demirbaş numaralı Şehrengizler Mecmuası’nın içindedir. İçindeki bir
beyitten hareketle Kanuni Sultan Süleyman zamanında yazılmış olduğunu düşündüğümüz eser mesnevi nazım şekliyle
yazılmış olup 108 beyitten oluşmaktadır.
Şehrengiz türü hakkında genel bir bilgi verilen bu makalede eserin şekil ve muhteva hususiyetleri üzerinde durulmuş ve son
bölümde eserin bilinen tek nüshasından hareketle transkripsiyonlu metni ortaya konulmuştur.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Istanbul was the capital of three great empires such as Roman, Byzantine and Ottoman throughout the ages and was one of
the largest and most magnificent cities on the world even though before the conquest of the Ottomans. After the conquest,
the city has become a center of attraction and civilization with its changing face through reconstruction activities and
Mehmed the Conqueror’s efforts to transform the city into a cultural center. Numerous works have been written about this
city, which is frequented by pilgrims and poets, and some of these works are composed as shehrengiz.
Shehrengiz, which reveals the cultural and social life of the Ottoman Empire, is the subject of both the beauty of a city and
the beautifuls in the city. Written in the first quarter of the 16th century for the first time by Mesîhî [D. 1513] to Edirne,
shehrengiz kept its classical form and continued until the end of the 18th century. These works, which were written in plain
language with the mesnevi verse form, were especially popular in the 16th
century. Shehrengizes are not only a literary
work, but also contains many folkloric elements related to the culture and social life of the time and place where it was
written.
The first information about the Shehrengiz of Istanbul, whose author is unknown, was obtained from Agâh Sırrı Levend’s
Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. The only known copy of this work, is in the Erzurum Atatürk
University Library, Seyfettin Özege Collection, Agâh Sırrı Levend Books named “Şehrengizler Mecmuası” with the shelfmark
322-339. Based on a verse, it is thought that it was written during the reign of Sultan Suleiman the Magnificent, in the form
of mesnevi verse and total amount of verses are 108.
In this article, after giving a general information about the genre of shehrengiz, the shape and content characteristics of the
work are emphasized and in the last chapter, transcripted text from the only known copy of the work is presented.
|