|
Makale Özeti:
|
Öz: Bu çalıĢmanın konusu, “okuma” ile “çeviri” eylemleri, dolayısıyla
“okuryazar(lık)” ile “çevirmen(lik)” kavramları arasındaki iliĢkinin
incelenmesidir. “Çevirmen bir okuryazar mıdır?” sorusuna tatmin edici
bir yanıt bulabilmek amacıyla, okuma ve çevirme eylemleri söylem
dilbilimi açısından değerlendirilecektir. Bu amaçla, yazılı metni oluĢturan
“sözcük, sözce, söylem” gibi parçasal unsurlar (=segmental) çevirmen
tarafından nasıl okunması ve yorumlanması gerektiği araĢtırılacaktır.
Diğer yandan, burada amaçlanmayan ancak baĢka araĢtırmaya konu
olabilecek sözlü dil metninin önemli bir bölümünü oluĢturan konuĢma
diline özgü parçaüstü unsurlar, (=suprasegmental) yani sesle ilgili
bürünsel (prosodie) faktörlerin de yeri geldiğinde çevirmen tarafından
doğru okunması gerektiği konusuna kısaca değinilecektir. Ayrıca, bir
metni okurken, bağlamın anlaĢılmasında sözcelemin iĢlevi ile dilsel ve
dildıĢı göstergelerin önemine de değinilecektir. Bu amaç doğrultusunda,
söylem çözümleme yöntemi kullanılarak, sözce ve bölümlerinin nasıl
okunup incelenmesi gerektiği, Türkçeden Fransızcaya çevrilen klasik bir
romandan seçilen somut örnekler üzerinden gösterilmeye çalıĢılacaktır.
Ortak araçları dil olan “çevirmenlik” ile “okuyazarlık” eylem ve olguları
arasındaki iliĢkilerin irdeleneceği bu çalıĢma sonunda Ģu sorular
aydınlatılmaya çalıĢılacaktır: 1. Çevirmen, okuryazar ise, nasıl bir
okuryazar olmalıdır? 2. Çevirmen metnini nasıl okuyup incelemelidir? 3.
Çevirmen dilbilimsel göstergeleri nasıl okumalıdır? Böylece sonuç olarak,
söylem dilbilimi ve çeviri(bilim) değerlendirmeleri ıĢığında, baĢlıkta
sorulan temel soru da ayrıntılı bir Ģekilde yanıtını bulmuĢ olacaktır.
ÇalıĢmanın kuramsal çerçevesine gelince, genel olarak çağdaĢ Fransız
Dilbilimi ve Çeviribilim kuramlarından yararlanılacaktır. Disiplinlerarası
bir yaklaĢımla, Söylem Dilbilimi, Edimbilim (Pragmatik) ve Sözcelem
alanlarını ilgilendiren bu araĢtırmanın bütüncesi yazınsal alandan seçilmiĢtir. Buna göre, araĢtırma bütüncemiz Orhan Kemal‟in Müfettişler
müfettişi baĢlıklı romanı ve bu yapıtın Jean-Louis Mattei tarafından
yapılan Fransızca çevirisidir (L‟inspecteur des inspecteurs).
|