|
Derginin Adı:
|
BUGU Dil ve Eğitim Dergisi
|
|
Cilt:
|
2024/5
|
|
Sayı:
|
2
|
|
Makale Başlık:
|
ESKİ TÜRK YAZITLARINDA BÖRİ (KURT)
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
THE BÖRİ (WOLF) IN OLD TURKISH INSCRIPTIONS
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
2.07.2024
|
|
Okunma Sayısı:
|
0
|
|
Makale Özeti:
|
“Kurt” / “böri” / “kaçkır” Türk boy ve toplulukları tarafından kutsal sayılan; olağanüstü gücü olduğuna inanılan; kimi zaman “ana”, kimi zaman “ata”, kimi zaman da “kılavuz / yol gösterici” olarak kabul edilen totemik hayvanlardan biridir.
Kurt, Türk boy ve toplulukları arasında temizliğin, yalnızlığın, asaletin, gücün, cesaretin, liderliğin, savaşçılığın ve özgürlüğün sembolü olarak kabul edilmiştir. Türk kağanları, kumandanları ve soyluları da belirtilen özelliklerinden dolayı kurtla kendilerini özdeşleştirip yazıtların metinlerinde onlarla ilgili cümlelere; yaptıkları objelerde ise (dikili taşlarda, kayalarda, süs ve kullanım eşyalarında ise) kurt tasvirlerine yer vermişlerdir.
Eski Türk yazıtları, Türk dili, tarihi, kültürü, yaşayışı ve inanışı hakkında geçmişten günümüze kadar önemli bilgileri taşıyan kaynak eserlerdir. Eski Türk yazıtlarının bir kısmı, üzerlerinde veya içeriklerinde kurtla ilgili tasvirleri veya anlamlı dil ögelerini (sözcükleri, sözcük gruplarını veya cümleleri) barındırmaktadır. Söz konusu yazıtlarda geçen kurtla ilgili hususlar makalede şu başlıklar altında incelenmiştir: “Bugut Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Köl Tigin Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Bilge Kağan Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Kara Balgasun Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Yemiş Tutuk Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Talas VI Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Talas XX. (Çaçıkey / Kara Böri) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Temir Bört (A 99 / Kara Tu I) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Kalbak Taş XIX (A 42) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Begre (E / 11) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “I. Aldı Bel (E / 12) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “I. Altın Köl (E / 28) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “VI. Uybat (E / 98) Yazıtı’nda Böri (Kurt)”, “Del Uuul I Yazıtı / I. Del Uul Yazıtı’nda Böri (Kurt)”.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
“Kurt” / “böri” / “kaçkır” is considered sacred by Turkish tribes and communities; believed to have extraordinary power; it is one of the totemic animals that is sometimes considered "mother", sometimes "ancestor" and sometimes "guide".
The wolf has been accepted as a symbol of cleanliness, loneliness, nobility, power, courage, leadership, warriors, and freedom among Turkish tribes and communities. Turkish kagans, commanders, and nobles identified themselves with the wolf due to their mentioned characteristics and included sentences about them in the texts of the inscriptions; They included wolf depictions in the objects they made (obelisks, rocks, ornaments and utensils).
Old Turkish inscriptions are source works that carry important information about the Turkish language, history, culture, life, and beliefs from the past to the present. Some of the Old Turkish inscriptions contain wolf-related depictions or meaningful language elements (words, word groups, or sentences) on them or in their content. The issues related to the wolf mentioned in the inscriptions in question are examined in the article under the following headings: “Böri (Wolf) in the Bugut Inscription”, “Böri (Wolf) in the Köl Tigin Inscription”, “Böri (Wolf) in the Bilge Kağan Inscription”, “Böri (Wolf) in the Kara Balgasun Inscription”, “Böri (Wolf) in the Yemiş Tutuk Inscription”, “Böri (Wolf) in the Talas VI Inscription”, “Böri (Wolf) in the Çaçıkey / Kara Böri Inscription”, “Böri (Wolf) in the Temir Bört Inscription, “Böri (Wolf) in the A 42 Inscription”, “Böri (Wolf) in the Begre Inscription”,” Böri (Wolf) in the E / 12 Inscription”, “Böri (Wolf) in the E / 28 Inscription”, “Böri (Wolf) in the E / 98 Inscription”, “Böri (Wolf) in the I. Del Uul Inscription.
|