|
Makale Özeti:
|
Araştırmanın Temeli: Bu araştırma, Sadri Maksudi'nin hayatı, fikirleri, Rusya Müslümanlarının
hürriyet mücadelesindeki katk›lar› ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarındaki hizmetleri ile tek
edebi eseri olan Maişet adlı romanı esas alınarak yapılmıştır.
Araştırmanın Amacı: Türkiye'de bilim adam›, hukukçu ve siyasetçi olarak tan›nan ve Türk kültür ve
siyaset hayat›nda önemli hizmetleri bulunan Sadri Maksudi'nin hayat›m ve hizmetlerini vefat›n›n 50. y›l›
anısına Türk okuyucusuna yeniden hatırlatmak ve bugüne kadar gizli kalmış edebiyatçı kimliğini ortaya
ç›karmak.
Veri Kaynaklan: Başta kızı Adile Ayda'nın Sadri Maksudi Arsal'ın hayatı ve yaptıkları hakkında yazdığı
biyografi olmak üzere, Maksudi hakkında Tataristan'da ve Türkiye'de yayınlanmış yazılar ve
Maksudi'nin Arap harfli Tatarca yayınlanmış Maişet adlı romanı.
Ana Tartışma: Maksudi, Sorbonne Hukuk Fakültesi'ni bitirip Kazan'a dönüşünden devnm sonrası
Rusya'y› terk etmek zorunda kalmas›na kadar geçen sürede Rusya Müslümanlar›n›n hak ve hürriyetleri
için çalışır. Her ne kadar Rusya Müslümanlarının hürriyetleri için siyasi hizmetleri bulunsa da Tatar milli
kimliği oluşturma fikrinden hiç vazgeçmemiştir. Maişet romanını, Tatar edebi dili ve milli Tatar edebiyatı
meydana getirme niyetiyle yazdığını romanın önsözünde açıkça ifade eder. Roman, Tatar milli
kimliğinin inşasında önemli rol oynamıştır.
Sonuçlar: Sadri Maksudi, hayatı boyunca farklı coğrafyalarda Türkler ve Türklük için mücadele etmiş
bir fikir ve devlet adamıdır. Rusya Müslümanlanna yaptığı hizmetler yüzünden devrim sonrası Rusya'yı
terk etmek zorunda kalmış ve bir daha doğduğu topraklara dönememiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin
kuruluş yıllarında Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'nun kurulmasında önemli rol oynamış,
milletvekili olarak üç dönem mecliste görev yapmıştır.
Sadri Maksudi'nin Maişet adlı romanı modern Tatar romanının ilk örnekleri arasındadır. Fakat Maksudi,
Rusya Müslümanlarının hak ve hürriyetleri mücadelesinde aktif rol aldığından dolayı Maişet adlı romanı
Sovyet dönemi edebiyat tarihlerinde yer almamıştır. Maksudi'nin Tatar milli kimliğinin inşasmda büyük
etkileri olan Maişet romanına Tatar edebiyatı tarihi eserlerinde hak ettiği yer geç de olsa verilmelidir.
|