|
Makale Özeti:
|
Türk fıkraları, fıkra tipleri çeşitliliği bakımından çok zengindir. Çeşitli özellikleriyle ön plana çıkmış “ferdi şahsiyetler” yanında bölgeleri (Karadenizli, Karatepeli vs.), zümreleri (Yörük, Mevlevi vs.), uyrukları (Türk, Alman, İngiliz vs.), meslekleri ve uğraş alanlarını (imam, politikacı, öğretmen, doktor, şoför, avcı vs.), ekonomik durumları (zengin-fakir), farklı sosyal çevreden insanları (köylü-şehirli, konargöçer-yerleşik) temsil eden kişiler fıkra tipi olabilmektedir. Fıkraların adlandırılması ve tasnifi genellikle bu tipler esas alınarak yapılmaktadır. Bu çalışmada, Çukurova Bölgesi fıkra anlatma geleneği içerisinde yer alan Yörük tipine bağlı fıkralar değerlendirilmiştir. Çukurova bölge kültüründe Yörükler önemli bir yere sahiptir. Tarih boyunca hayvancılığa bağlı konargöçer bir yaşam süren Yörüklerin büyük bir kısmı yerleşik hayata geçmiş olmakla birlikte halen geleneksel yaşantısını birtakım değişim ve dönüşümlerle birlikte sürdürenlere rastlanmaktadır. Bölgede, sözü edilen bu yaşam biçimi dışında yerleşik kültür varlığı da söz konusudur. Bu iki kültür arasındaki farklılık ve bundan doğan çatışma çeşitli fıkraların doğmasına zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda 43 adet fıkra şekil ve içerik olarak incelenmiş, Çukurova fıkra anlatma geleneği içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Fıkralarda Aydınlı, Hayta, Honamlı, Tekeli gibi çeşitli adlarla da anılan Yörük tipi; dini bilgisi yetersiz, ibadetlerine çok bağlı olmayan, dini konuları kendi yaşam biçimi çerçevesinde yorumlayan birisidir. Yörük tipi ayrıca konargöçer yaşam biçimi içerisinde yerleşik kültürden uzak, şehir toplumuna yabancı, hayvanlarının başında çobanlık yapan, saf, samimi, iyiliksever, hazırcevap ve açık sözlü bir kişidir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Turkish anectodes are very rich in a variety of types. Besides, several characteristics come to the fore with “individual personalities”, people, representing their region (people of Black Sea region, people of Karatepe region etc.), groups (Yoruks, Mevlevı etc.), citizenship (Turks, Germans, British etc.), occupations (ımam, politician, teacher, doctor, driver, hunter etc.), economic situation (rich-poor), different social environment (peasant-urban, nomadic-settler etc.), may be the type of anectode. Entitlement and classification of the anectodes are implemented based on those types. In this research, Yoruk type anectodes, which have a role in the tradition of telling anecdotes in Çukurova Region has been evaluated. In the culture of telling anectodes in Çukurova Region, Yoruks have an important role. Most of the Yoruks, leading a nomadic life related to stockbreeding during the history, settled down; however, it is encountered the ones who still lead their traditional life with some changes and transformations. In the region apart from this mentioned type of life, sedentary culture wealth is at issue. Difference between these two cultures and conflict due to it, brought about several anectodes. In this sense, 43 anectodes have been analyzed in terms of their form and contents, it was aimed to identify their place in the tradition of telling anectodes in Çukurova Region. The type of Yoruks names as Aydınlı, Hayta, Honamlı and Tekeli in anectodes has a lack of religious knowledge, not very into his prayers, and interprets religious subjects according to his life style. The Yoruk, in his immigrating life, is far from established culture, foreign to city life, shepherds his animals, and is püre, friendly, helpful, repartee and outspoken
|