|
Makale Özeti:
|
Problem Durumu: Demokratik ortamların bireyin özgürce kendini gerçekleştirmesi sürecinde
önemli olduğu bilinir. Eğitim örgütlerinin demokratik bir yaşam sürmeleri ve bu bağlamda temel
eğitimin verildiği ilköğretim düzeyinde demokratik bir örgüt iklimi öncelikli bir öneme sahiptir.
Çeşitli araştırmalar okul yönetiminde işgörenler, yönetime katılabildiklerinde, mesleki açıdan özgür
olduklarında ve kendilerine özerklik tanındığında daha yaratıcı, daha üretken ve yüksek işdoyumu
sağladıklarını göstermektedir. Bu açıdan ilköğretim okullarının yönetiminin demokratiklik düzeyinin
bu okullarda çalışan işgörenlerin (yönetici, sınıf ve branş öğretmenlerinin) görüşlerine dayalı olarak,
katılım, özgürlük ve özerklik boyutları açısından değerlendirilmesi araştırmanın problemi olarak
belirlenmiştir.
Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada amaç ilköğretim okullarının yönetiminin demokratiklik
düzeyinin bu okullarda çalışan işgörenlerin (yönetici, sınıf ve branş öğretmenlerinin) görüşlerine
dayalı olarak, katılım, özgürlük ve özerklik boyutları açısından saptanmasıdır.
Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada, betimsel nitelikli genel tarama modeli kullanılmıştır.
Araştırmanın verileri Demokratik Eğilimler Ölçeği (DEÖ) ve Yönetimin Demokratiklik Düzeyini
Saptama Anketi (YDDSA)’nin Balıkesir il merkezinde yer alan 32 resmi ilköğretim okulunda 90
yönetici, 400 sınıf öğretmeni ve 347 branş öğretmenine uygulanması ile elde edilmiştir. Araştırma
istatistiğinde t-testi ve tek-yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Varyans analizinde
aralarında fark çıkan gruplarda farkın kaynağı da Fisher’in Asgari Anlamlı Fark (LSD) testi
kullanılarak belirlenmiştir.
Araştırma Bulguları ve Sonuçları: Araştırmaya katılan yöneticiler ile sınıf öğretmenlerinin
yarıdan fazlası otokratik eğilim göstermelerine karşın branş öğretmenlerinin yarıdan çok az fazlasının
demokratik eğilime sahip oldukları görülmektedir. Ayrıca kadın branş öğretmenlerinin, erkek branş
öğretmenlerine göre daha demokratik eğilimli olduğu bulgulanmıştır. Yönetime katılım boyutu
açısından kadın sınıf öğretmenleri erkek sınıf öğretmenlerine göre katılım sürecini daha demokratik
bulurlarken erkek branş öğretmenleri kadın branş öğretmenlerine göre yönetimi daha demokratik
bulmaktadırlar. Özgürlük boyutu açısından yönetimin demokratiklik düzeyi cinsiyet değişkenine göre
değerlendirildiğinde; yönetici ve sınıf öğretmenlerinin kendi içindeki görüşleri arasında anlamlı bir
farka bulgulanmamasına rağmen branş öğretmenlerinin kendi içinde görüşleri arasında anlamlı bir
fark ortaya çıkmıştır. Hem erkek hem de kadın yöneticiler ile branş öğretmenleri, özerklik açısından
yönetimin “çoğu zaman” demokratik olduğunu vurgularken, sınıf öğretmenlerinin görüşleri arasında
cinsiyete bağlı anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Kadın sınıf öğretmenleri erkeklere göre yönetimi
özerklik boyutunda daha demokratik algılamaktadırlar.
Öneriler: Araştırmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak ortaya konulan sorunların çözümüne
yönelik konu ile ilgili taraflara katkı sağlayabileceği düşünülen önerilerden bir kaçı şunlardır:
|