|
Makale Özeti:
|
Osmanlı’da ilkokul seviyesindeki okullara sıbyan mektebi denilmiştir. Amacı Kuran öğretmek olan bu okullar başlangıçta ihtiyaca cevap verebilmişlerse de ileriki dönemlerde değişen şartlara ayak uyduramamışlardır. Sıbyan okulları özellikle 1870’lerden itibaren büyük değişimlere uğramıştır. 1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’yle düzenlemelere gidilmiş; bu doğrultuda 1891’de yeni programlar hazırlanmıştır. Bu programlarda tarih, coğrafya, hesap, sarf-ı Osmanî, imla, kıraat, hüsn-i hat gibi dersler eklenmiş, derslerin açıklamalarıyla birlikte konularına yer verilmiştir. Bu yönüyle bu programlar ilk ayrıntılı programlar olarak nitelendirilebilir. Tedrisat-ı İptidaiye Kanunu uyarınca hazırlanan 1913-1914 programlarında ise ilk kez elişleriresim, müzik, beden, sağlık gibi dersler konulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ise ilköğretime farklı misyon yüklenmiş; Cumhuriyetin niteliklerine uygun yurttaş yetiştirmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 1924, 1926 ve 1936’da programlar hazırlanmıştır. 1924 programı geçiş programı niteliğindedir. Cumhuriyetin niteliklerine uygun hazırlanmış ilk program 1926 programı olmuştur. Programda hayat bilgisi, yurt bilgisi gibi yeni dersler konulmuş; derslerin içeriklerinde, öğretim yöntemlerinde önemli değişimler yapılmıştır. 1936’da ise CHP’nin ilkelerine ayrıntılı yer verilerek programa farklı bir içerik verildiği görülmektedir. Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar programların hazırlanışında dönemlerin siyasal, sosyal yapılarının ve ihtiyaçlarının yön vermiş olduğunu söylemek mümkündür. Çalışmanın amacı; Osmanlı’nın son dönemlerinde başlayan ilköğretim reformuna Cumhuriyetle beraber ne gibi değişikliklerin ve ihtiyaçların yön verdiğini ve bunların programlara nasıl yansıdığını ortaya koymaktır.
|