|
Derginin Adı:
|
Türük Uluslararasi Dil Edebiyat ve Halkbilimi Arastirmalari Dergisi
|
|
Cilt:
|
2014/2
|
|
Sayı:
|
4
|
|
Makale Başlık:
|
AHTERÎ-İ KEBÎR’İN TÜRK SÖZLÜK BİLİMİNE KATKILARI
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
AHTERÎ-İ KEBÎR’S CONTRIBITION’S TO TURKISH LEXICOLOGY
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
26.05.2015
|
|
Okunma Sayısı:
|
13
|
|
Makale Özeti:
|
Ahterî-i Kebîr, Muslihiddin Mustafa Ahterî Efendi tarafından 1545’te
Kütahya’da telif edilmiştir. Arapçadan Türkçeye muhtasar iki dilli bir
sözlüktür. XVI. yüzyıl Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini yansıtan
önemli bir eserdir. Zengin söz varlığı ile Türk dili araştırmalarında
başvuru kaynağıdır. Söz varlığında, Tarama Sözlüğü ve Türkiye Türkçesi
Ağızları Sözlüğü’nde kayda geçmemiş, tespit edilmeyi bekleyen çok sayıda
sözcük barındırır. Eser üzerinde yapılacak çalışmalar, hem Türk dilinin
bugünkü durumunu anlamak hem Eski Türkiye Türkçesinin
diyalektolojik sınıflandırılmasına yardımcı olmak hem de sözlük bilimine
katkıda bulunmak bakımından Türkoloji çalışmalarına fayda
sağlayacaktır.
Bu çalışmada, Eski Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı dikkate
alınmıştır. Bu doğrultuda Ahterî-i Kebîr taranarak standart Türkiye
Türkçesinde kullanılmayan ancak Türkiye Türkçesi ağızlarında kayıt
altına alınan sözcükler tespit edilmiştir. Belirlenen sözcük sayısının çok
olması, yapılan çalışmanın kapsamını daraltmıştır. Dolayısıyla Tarama
Sözlüğü’nün söz varlığı ile Ahterî-i Kebîr’deki Türkçe sözcüklerin ses, şekil
ve anlam bakımından karşılaştırılması bir sonraki çalışmaya bırakılarak
bu çalışmada Tarama Sözlüğü’nde bulunmayan fakat Derleme
Sözlüğü’nde bulunan Ahterî-i Kebîr’deki Türkçe sözcükler üzerinde
durulmuştur. Öncelikli olarak bunların Derleme Sözlüğü’nde bulunup
bulunmadığı belirlenmiş daha sonra her iki eserde mevcut olanları, şekil
ve anlam açısından karşılaştırılması yapılmıştır. Elde edilen veriler
doğrultusunda sözcükler sınıflandırılmış, alt başlıklar altında tablo
şeklinde sunulmuştur. Bunların sayısal değerleri de sonuç kısmında yer
verilmiştir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Ahterî-i Kebîr was accommodated by Muslihiddin Mustafa Ahterî Efendi
in 1545 in Kütahya. It is a brief bilangual dictionary from Arabic to
Turkish. It is a signigicant work, that reflect the language properties the
Anatolian Turkish of XVI th century. It is reference resource of Turkish Language with rich vocabulary. Its carrying the properties of Afyon and
Kütahya dialect properties, in addition, for it includes the words which
are unrecorded in Turkey Turkish Dialects Dictionary, it is of great
importance. Studies which will be done on vocabulary of the work will
help Turcology studies in terms of both understanding the current
situation of Turkish language and contributing to Compilation Dictionary
and also for bearing traces of historical Turkish dialects.
In this study, old Turkey Turkish Dialects of vocabulary are considered.
However, the words were determined which are unused in Standard
Turkey Turkish and recorded in Turkey Turkish Dialects by scanning of
Ahterî-i Kebîr. The scope of this study was narrowed because of the
number of determined words were too much. Therefore the comparison of
the vocabulary of Survey Dictionary with turkish words of Ahterî-i Kebîr
was left to the next study. In this study focused on the words of included
of Ahterî-i Kebîr but words of Survey Dictionary. First of all these words
has been identified thats present in Compilation Dictionary and then in
both works available words are compared as form and meaning. The
words have been classified according to obtained data and these have
been presented in tables as subtopics. Numeric values of these are
included in the results of this study.
|