|
Makale Özeti:
|
Anadolu’da Millî Mücadele’nin başladığı sıralarda Bayburt’un Hart nahiyesinde Ekim-Aralık 1919 tarihleri
arasında küçük bir çekişme ile başlayıp gittikçe büyüyen, sonunda ölümlere yol açan bir Şeyh Eşref isyanı
meydana gelmiştir. Vatanın işgaliyle birçok yerde isyanın çıktığı çok zor günlerde çıkmış bu isyan kısa
sürede bastırılıp şeyh de öldürülmüştür. Hart’ta yaşayan Eşref adlı bir şeyhin tarikatı çevrede yayılıp bazı
söylentiler zuhur edince dikkatler buraya yönelmiştir. Nahiyede yapılan bir düğünde jandarmalarla şeyh ve
müritleri arasında birtakım sataşma ve kışkırtıcı davranışların olması üzerine ortam gerilmiş, şeyh hakkında
soruşturma açılmak istenmiş, ama kendisi buna karşı çıkarak nahiyeden kaçmış ve bunun üzerine de olaylar
tırmanmıştır. Şeyh hakkında kendisini mehdi ilan edip Millî Mücadele’ye karşı halkı kışkırttığına dair
söylentiler yayılmıştır. Şeyh Eşref hakkında ilk girişim Erzurum Valiliği’nce başlatılmış ve bu şeyhin kökeni,
mesleği, mezhebi, müritlerinin kimliği ve faaliyetleri hakkında bilgi sorulup oluşturulan bir kurula şeyh de
davet edilmiş, ama o bu daveti reddetmiştir. Bu olayda Erzurum Vilayeti’nin bu olaya sert müdahale eden gö-
revlileri eleştirmesi dikkat çekici olup, buna göre olayın büyümesinde büyük ölçüde jandarmanın sert tutumu
rol oynamış gözükmektedir. Hart’a gönderilen askerlerin hileyle esir alınması da bir başka durumdur. Ayrıca
görevlilerin basiretsizliği ve olayın gereksiz yere büyütüldüğü de belgelerde dile getirilmektedir. Bir isyan olup
olmadığı da tartışılan bu olayda 24 Aralık 1919’da Hart’ı kuşatan kuvvetler duruma hâkim olup şeyh vurularak
veya evine isabet eden top mermisiyle havaya uçarak ölmüş, bu durum karşısında müritler de teslim olmuş-
lardır. Bu makalede bu olayla ilgili olarak Osmanlı Arşivlerinde bulunan belgeler dikkatlere sunulmaktadır.
|