|
Makale Özeti:
|
Savaş ve edebiyat toplumu ilgilendiren iki önemli kavramdır. Kültürel kimliğin oluşmasında ve toplumsal duyarlılığın artmasında edebiyatın payı ne kadar büyükse, savaşın toplumu ve edebiyatı etkileme oranı da o kadar yüksektir. Yakın geçmiş tarihimiz bu karşılıklı etkileşimin çarpıcı örnekleri ile doludur. Bu çalışmada Çocuk Duygusu dergisi esas alınarak savaş şartlarının çocuklara ve çocuk oyunlarına yansıması incelenmiştir. Balkan savaşları sonrasında yönetimi tam anlamıyla ele geçiren İttihat ve Terakki Partisi bu zor şartlarda bile toplumu, bu arada çocukları kendi ideolojisi doğrultusunda etkilemeye çalışmıştır. Bu etkileme ve yönlendirme çabalarının çocuk eğitiminde önemli bir yeri olan oyunlara kadar inmiş olması dikkat çekicidir. Homojen bir yapısı olmayan, fakat zamanla Türkçü bir anlayışa sahip olan İttihat ve Terakki hareketinin eğitim konusundaki politikaları da bu doğrultuda değişim göstermiştir. Geçici de olsa çıkarılan Tedrisat-ı İptidaiyye kanunu ile Türkçenin öğretilmesinin zorunlu hâle getirilmiş olması sadece ilk mekteplerde değil o dönemde çıkarılan dergi ve gazetelerde de etkili olmuştur. Nitekim Çocuk Duygusu dergisinin ilk sayılarındaki oyunlarda yer alan “Osmanlı” kelimesinin yerini, daha sonraki sayılarda “Türk” kelimesinin almış olması, Osmanlıcılıktan Türkçülüğe kayan İttihat Terakki yönetiminin basın üzerindeki etkisini açıkça ortaya koymaktadır. Balkan yenilgisinden 19 gün sonra çıkmaya başlayan Çocuk Duygusu dergisinde Baha Tevfik, Şahabettin Süleyman, Ahmed Edib, Selim Sırrı, Faik Ali ve Filozof Rıza Tevfik gibi tanınmış sanatçılarının yazılarının yer alması, Sultan V. Mehmet Reşat Han’ın, Sadrazam Said Halim Paşa’nın, Dahiliye Nazırı Talat Paşa’nın Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın, Bahriye Nazırı Cemal Paşa’nın, Mahmut Şevket Paşa’nın ve büyük şair Recaizade Mahmut Ekrem Bey’in fotoğraflarının yer almış olması da dikkat çekicidir. O yıllarda karşılaşılan “boykotaj”, “yabancı firma reklamları” ve “reklam afişlerinde kullanılan dil” gibi konularda Çocuk Duygusu dergisi adına özellikle Leon Lütfi’nin, provokasyonlardan uzak, sakin, soğukkanlı, tutarlı ve çözüm üreten yaklaşımı da takdir edilecek bir tavırdır. Fakat bunun yanında “kin” kavramı ile ilgili yazılanlar çocuk eğitimi açısından olumsuz özellikler taşımaktadır. Balkan savaşları sonrasında karşımıza çıkan Çocuk Duygusu dergisinin bir Osmanlı Ermeni’si olan Leon Lütfi tarafından neşredilmiş olması ayrıca önem taşımaktadır. Çocuk terbiyesine “ehemmiyet” verdikleri ifade edilen dergide; “Ağaç taze iken eğildiği gibi insanlar da genç iken ta’lim ve terbiye edilirler.” vurgulaması yapılır. Dolayısı ile bu dergide yer aldığı tespit edilen 18 çocuk oyunundan 9 tanesinin bütünüyle ya da kısmen savaşın etkilerini yansıtan ve çocukları savaşa hazırlayan bir özellik taşıması dikkat çekicidir. Ayrıca bu oyunların dili kullanma yeteneğini geliştirme, merhametli olma, vatan ve millet sevgisini canlı tutma, Osmanlılığa, Türklüğe mensubiyet, bayrağa ve sancağa sahip çıkma gibi özellikleri çocuklara kazandırmayı amaçlaması derginin bir başka olumlu bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocuk eğitiminde elbette oyun faktörünün önemi inkâr edilemez. Çocuk Duygusu dergisi de bu önemin farkında olarak, Balkan Savaşları sonrasında ortaya çıkan olumsuzlukları çocuklara anlatmak ve onları geleceğe hazırlamak ve memleketin içinde bulunduğu zor şartlara rağmen onların morallerini yüksek tutmak amacıyla oyunlardan istifade etme yolunu tercih eden dergiler arasında yer almıştır. Ancak bütün bunların yanında özellikle Çocuk Duygusu dergisi ve o dönemde çıkan diğer dergi ve gazeteler, yaşanan savaşları, bu savaşların ortaya çıkardığı olumsuzlukları sadece çocuk oyunlarına değil hayatın bütününe yansıtmışlardır. Bu olumsuz manzaraların zararlı etkilerden çocukları korumayı pek fazla düşünmemişlerdir. Bu çalışmada Çocuk Duygusu dergisinde yer alan çocuk oyunları, tek tek değerlendirilerek çocuklar üzerinde bırakacakları olumlu ve olumsuz özellikler özellikle eğitim değerleri açısından değerlendirilmiştir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
War and literatüre are both concepts regarding society. The bigger share the literature has in forming cultural identity and rising of social sensitivity, the higher effectuating ratio the war has in society and literature. Our recent past history is full of spectacular samples of this mutual interaction. In this study, the reflection of war conditions on children and children’s plays was examined, which is based on the Journal Of Child Emotion. The party of Union and Progress (İttihat ve Terakki), which seized the power in the wake of Balkan Wars, tried to affect the society and by the way the children in line withit sown ideology evenunder these hard circumstances. It is remarkable that these efforts of effectuating and direction even got to the plays which have an important place in the education of children. The policies of Party of Union and Progress, which was not homogeneous but had a Turkist concept in the passage of time, regarding education underwent change accordingly. Necessitating of teaching Turkish with the law of Primary Education, even if it was enacted temporarily, had not only an influence on the primary schools, but also on the journals and newspapers published at those times. Indeed, the fact that the word ‘Ottoman’ that took place in the plays of the first issues of The Journal Of Child Emotion’ was replaced by the word ‘Turk’ in the following issues manifests thein fluence of the administration of The party of Union and Progress, which fluctuated from Ottomanness toTurkism, on the press clearly. It is also remarkable that the writings of well-known artists suchs as Baha Tevfik, Şahabettin Süleyman, Ahmed Edib, Selim Sırrı, Faik Ali and Philosopher Rıza Tevfik, and photographs of Sultan V. Mehmet Reşat Han, the Grandvizier Said Halim Pasha, the Minister of Internal Affairs Talat Pasha, the Minister of War Enver Pasha, the Minister of Navy Cemal Pasha, Mahmut Şevket Pasha and the great poet Recaizade Mahmut Ekrem Bey appeared inTheJournal Of Child Emotion that came out 19 days after Balkan defeat. The calm, nonchalant and provocation-free attitude of Leon Lütfi related to the issues encountered at that times such as “boycott, advertisements of foreign companies and the language used in publicity posters” on behalf of The Journal Of Child Emotionis worthy of commendation. However the writings ragarding the concept “grudge” have negative features with regard to the education of the children. It’s also importance that the Journal Of Child Emotion, which showed up in the wake of Balkan Wars, was published by Leon Lütfi, an Ottoman Armanian. “People are also educated when they are young like as the twig is bent so is the tree inclined” is emphasized in the journal in which the nurture of children is stated to be attached “importance”. Accordingly, it is striking that the nine of eighteen children’s plays identified in this journal have a feature wholly orpartially reflecting the effects of war and making children ready for the war. Additionally, that these games have an aim of providing the children with the features just as improving the usage of language, being merciful, keeping the love of country and nationalive, allegience to Turkishness and Ottomanness, adopting the flag and star board stands out as an another favorable feature of the journal. The importance of the factor “play” in the education of children is certainly incontestable. The Journal Of Child Emotion, aware of this importance, became one of the journals that prefered the way of making use of the plays in order to tell the children about the negativities that appeared in the wake of Balkan Wars, make them ready for the future, boost their morale despite the hard conditions the country was in. Nevertheless, other journals and newspapers which appeared at that time, especially The jounal Of Child Emotion, reflected the wars, the negativities resulting from these wars not only to the children plays but also to the whole life. They did not have so much thought of keeping children safe from the harmful effects of this negative scenery. In this study, the plays in The Journal Of Child Emotion were deale done by one and the negative and positive effects on the children were evaluated particularly in terms of education values.
|