Derginin Adı:
|
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi
|
Cilt:
|
2016/5
|
Sayı:
|
3
|
Makale Başlık:
|
İRAN’DA ŞAHSİ KÜTÜPHANELERDE BULUNAN TÜRKMEN EL YAZMALARI VE TARİHÎ BELGELERİ
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
TURKMEN MANUSCRIPTS AND HISTORICAL DOCUMENTS FOUND IN PERSONAL LIBRARIES IN IRAN
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
22.11.2016
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
Makale Özeti:
|
İran’da yaşayan Türkmenler geçmişten beri Arap alfabesini
kullanmaktadırlar. Bu nedenle eski dönemlerde kaleme alınan el yazmaları
sürekli okuna gelmektedir. Tarafımızdan İran’a yapılan araştırma gezisinde,
Kara Molla veya Muhammet İşan Göklen gibi yeterince tanınmayan şairlerin
bilim dünyasınca bilinmeyen yazmalarına ulaşıldı. Aynı şekilde
Mahtumkulu’nun en eski yazmalarının biri sayılan ve tahminen XIX.
yüzyılın başlarında yazılan Karabebek (Garabä:bek) nüshası da şahsi bir
kütüphanede bulundu. Mahtumkulu Divanı’nın birçok diğer nüshaları
Türkmenlerin, Horasan Türklerinin veya Kızılbaşların elinde muhafaza
edilmektedir.
Türkmen medreselerinin ve din bilginlerinin kütüphanelerinde de çok
sayıda Türkmence el yazmasına rastlandı Bu yazmalardan bazıları çok eski
tarihlidir. Örneğin Revnaku’l-İslam’ın Kesir nüshası tahminen 1805 yılında
istinsah edilen bir el yazmasıdır.
Eskiden kalan şecereler ve tarihî belgeler ise Türkmen ailesinin mirası
olarak evlerde muhafaza edilmektedir. Örneğin XIX. yüzyılda Etrek
Irmağı’nın kıyısındaki Türkmen boylarının “Öküzgerşen” adlı arazi paylaşım
belgesinin, İnçeburunlu bir aile tarafından saklanmakta olduğu tespit edildi.
Millî şuurun ve kültür mirasının geçmişten günümüze taşıyıcısı olan el
yazmaları ve tarihî belgeler toplumun belleğidir. Bu bildiride İran’da
tarafımızdan şahsi kütüphanelerde tespit edilen Türkmen Türkçesi el
yazmaları ve tarihî belgeler hakkında bilgi verilerek bu belleğe sahip çıkmak
ve koruma altına almak hususunda öneriler sunulacaktır.
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Turkmen who live in Iran have been using the old Arabic alphabet up to
present. This situation causes the manuscripts written in ancient times to be
read from past to present. During a research trip to Iran, the copies of the
writings of Kara Molla and Muhammet İşan Göklen, poets who are not wellstudied
by the science world were found. In addition to that, a copy of
Karabebek (Garabä:bek) which is predicted to be written in XIX. century and
considered to be one of the oldest Mahtumkuli writtings was found in a personal library. Many other copies of Mahtumluli’s writtings are also kept
and protected by Turkmen, Khorasani Turks and Qizilbash.
Several manuscripts written in Turkmen were found in the libraries of the
religious scholars and madrasas. Some of them were very old; for example,
the copy of Kesir of Revnaku’l-Islam is predicted to be hand-written in 1805.
Documents such as family trees ect. are kept in houses as Turkmen
heritages. For example, it has been learned that a document about the borders
of a land named Öküzgerşen written in XIX is kept by a family in İnçeburun.
Manuscripts and historical documents are a part of the cultural heritage of
a society. In this paper it is aimed to protect such manuscripts and documents
written in Turkmen and found in personal libraries during our trip to Iran by
giving information about them.
|