|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
|
|
Cilt:
|
2015/6
|
|
Sayı:
|
6
|
|
Makale Başlık:
|
TÜRK DÜNYASINDA ORTAK BİR TEMA: GÜL İLE BÜLBÜLHırkatî, Salâhî, Rifâî, Kara Fazlî, İznikli Bekâyî’de Gül ile Bülbül Temasının Karşılaştırılması
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
A Common Theme In Turkic World: Rose And Nightingale The Comparative That Is ThemeOf The Rose And Nightingale In The Hırkati, Salahi, Rifai, Kara Fazli and İznikli Bekayi
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
16.02.2017
|
|
Okunma Sayısı:
|
2
|
|
Makale Özeti:
|
Gül ile bülbül arasında yaşandığı hayal edilen alegorik aşk, Doğu ve Batı edebiyatlarında karşılaşılan ortak bir temadır. Türk edebiyatında ise Fars edebiyatının etkisiyle XIII. yüzyıldan itibaren müstakil olarak görülmeye başlanan bu tema, Türk dünyası ve kültürü için son derece önemli olan Doğu Türkçesi (Çağatay Türkçesi) ve Batı Türkçesi (Osmanlı Türkçesi) gibi iki ayrı yazı dilinin etkin olduğu Orta Asya ve Anadolu coğrafyalarında ortak bir edebî motif olarak işlenmiştir. Mevlana, Rifâî, Kara Fazlî, İznikli Bekâyî, Ömer Fuadî, Birrî Mehmed Dede Batı Türkçesiyle; Niyazî, Gazi Giray Han, Molla Gurbetî, Hırkatî, Muhammed Ebu Salâhî, Molla Elem Şehryarî, Abdurrahim Otuz İmenî gibi şair ve yazarlar ise Doğu Türkçesiyle gül ile bülbül temalı eserler kaleme almışlardır. Ancak her iki Türklük sahasında da karşımıza çıkan bu ortak tema olay örgüsü, kahramanlar, konunun işlenişi bakımından önemli farklılıklar göstermektedir.
Bu makalede öncelikle şimdiye kadar üzerinde çok fazla durulmayan Doğu Türklük (Orta Asya) sahasında kaleme alınan gül ile bülbül temalı eserler sıralanmış; ikinci olarak iki ayrı sahada yazılan bu eserler olay örgüsü, kahramanlar, konunun işlenişi bakımından karşılaştırılıp benzer ve farklı yönleri ve bunların sebepleri üzerinde durulmuştur. Böylece genellikle çalışmalarda Batı Türklük sahası (Anadolu veya Osmanlı) merkezli olarak değerlendirilen konu, Doğu Türklük sahasında yazılan eserlerle birlikte ele alınarak Türk dünyasında ortak bir tema olan gül ile bülbül bir bütün hâlinde değerlendirilmiştir.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Allegoric love imagined to be experienced between the rose and nightingale is a common theme seen in the Eastern and Western literatures. In Turkish literature, this theme that has begun to be seen independently as of 13th century with the impact of the Persian literature had been used as a common literary motif within the Central Asian and Anatolian (Ottoman) geographies where the two separate written languages as the Eastern Turkish (Chagatai Turkish) and the Western Turkish (Ottoman Turkish) which are extremely important for Turkic world and culture were effective. Mevlana, Rifâî, Kara Fazlî, İznikli Bekâyî, Ömer Fuadî, Birrî Mehmed Dede wrote such works of art with the theme of rose and nightingale in the Western Turkish and such poets and authors as Niyazî, Gazi Giray Han, Molla Gurbetî, Hırkatî, Muhammed Ebu Salâhî, Molla Elem Şehryarî, and Abdurrahim Otuz İmenî wrote the same in the Eastern Turkish. However, this common theme that we see within both Turkic fields shows significant differences in respect of the plot, heroes/heroines, and discussion of the subject matter.
In this paper, the works with the theme of rose and nightingale written in the field of the Eastern Turkic (Central Asia) at first were listed, which have not been laid much emphasis on so far, and secondly, the works that were written within two different fields had been compared in respect of plot, heroes/heroines, and discussion of the subject matter, and the similar and the different aspects of them and the reasons for such similarities and differences had been emphasized. Thus, with the works written within the field of the Eastern Turkic being involved in, it was pointed out that the subject matter which have been usually discussed as the Western Turkic (Anatolia or Ottoman)-centered in the studies have become a common theme in the Turkic world, and the rose and nightingale theme was considered as a whole.
|