|
Makale Özeti:
|
II. Meşrutiyet’in ilanı sürecinde gayrimüslim unsurların önemli bir kısmı Abdülhamit yönetimine karşı İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ittifak hâlinde çalışmışlardır. Meşrutiyet’in ilanı, Osmanlı tarihinde eşine pek rastlanmayan biçimde ortak kutlamalara sahne olmuş ve bu kutlamalara bütün unsurların iştirak ettikleri görülmüştür.
Ancak Bulgaristan’ın resmen bağımsızlığını ilanı, Bosna Hersek’in, Avusturya Ma- caristan ve Girit’in Yunanistan tarafından ilhakı bu pembe tabloyu bozmuş, peş peşe gelen toprak kayıpları ülkenin geleceği ve ittihad-ı anasır noktasında beklenen mucizenin ne denli zor olduğunu göstermiş ve büyük hayal kırıklığı yaratmıştır.
Meşrutiyet ile birlikte sağlanmak istenen “ittihad-ı anasır”ın, gayrimüslimler için zorunlu askerlik öngören yasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi, onu takiben yapılan seçimler ve Adana olayları ile ne denli zor olduğu gözler önüne serilmiştir. Bu bağlamda özellikle zorunlu askerlik bir turnusol kâğıdı işlevi görmüş ve gayrimüslim unsurların Osmanlı Devleti’ne pa- muk ipliği ile bağlı oldukları ve bir aidiyet duymadıkları gerçeğini ortaya koymuştur.
Söz konusu dönemde yaşanan bunca acı tecrübeye rağmen, İttihat ve Terakki yönetici kadrosu, son ana değin gayrimüslim ve Müslim unsurları bir arada tutmaya çalışmış, gerek yasama organında ve gerekse yürütme organında onlara yer vermiştir.
Çalışmamızda söz konusu dönemde yaşanan olaylar gayrimüslim Osmanlı cemaatleri bağlamında incelenmiştir.
|