|
Derginin Adı:
|
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
|
|
Cilt:
|
2016/2
|
|
Sayı:
|
1
|
|
Makale Başlık:
|
KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE SAHRÂ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
SAHRÂ IN THE CLASSICAL TURKISH POETRY
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
28.02.2016
|
|
Okunma Sayısı:
|
2
|
|
Makale Özeti:
|
Sahrâ, Klasik şiirimizde çok sık kullanılan kelimelerden biridir. Bu kelime, tek başına ya da başka kelimelerle terkip ve tamlamalar içinde kullanılmıştır. Bu çalışmada, sahrâ kelimesinin Klasik Türk şiiri içinde kazandığı anlam çeşitliliği tespit edilmeye çalışılmıştır. Öncelikle kelimenin lügatlardaki farklı anlamları tespit edilmiştir. Ardından her yüzyıldan seçilen örnek divanlar incelenerek, sahrâ kelimesinin anlam yolculuğu araştırlmış, tespitler örnek beyitler içinde sunulmuştur. Şairlerin sahrâ kelimesini gerçek manası olan çöl, kır ve ova gibi anlamlar dışında, farklı kelimeler ve terkiplerle yer ismi olarak da kullandıkları tespit edilmiştir. Özellikle Leyla ve Mecnun kıssasının kahramanı olan Mecnun’a telmih, bu kelimenin farklı şekillerde kullanımına zemin hazırlamıştır. Divanlarda Kays’ın Leyla’nın aşkı ile çöllere düşmesini çağrıştıran, beyitler bir hayli fazladır. Bunların dışında sahrâ kelimesi ile yapılan terkiplerde, şairlerin içinde bulundukları devrin sosyo-ekonomik, tarihi ve kültürel şartlarına göre ruh halleri, tavırlarını yansıtan anlamlarda kullanıldığı görülmüştür. Şairler dinî tasavvufî kavramları, somut ve soyut anlamlı durumları anlatmak için de sahrâ kelimesinden sık olarak yararlanmışlardır. Yazımızda örnek olarak seçilen beyitlerin günümüz Türkçesi ile nesre çevirileri verilmiştir. Şairlerin bu kelimeyi nasıl kullandıkları elden geldiğince belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada sunulan tespitler taranan divanlarla sınırlıdır. Bütün divanlar incelendiğinde sahrâ kelimesinin daha farklı anlamlara gelebilecek biçimde kullanımları olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Sahrâ is one of the most frequently used words in our Classical Poetry. It has been used both as a standalone
word and within word combinations. The aim of this study is to find out semantic variation of the word Sahrâ
within Classical Turkish Poetry. Having determined different meanings of the word Sahrâ within dictionaries,
its semantic voyage has been investigated through analysis of sample divans from each century. Results of
the analysis have been presented within sample beyits. It has been seen that poems used the word sahrâ not
only as the real meaning which can be desert, meadow or plain, but also for naming locations by making use
of word combinations. Telmih to Mecnun who is the hero of the tale Leyla and Mecnun has well provided the
primary basis for the use of the word in different forms. There are plenty of beyits that recall Kays’ desperate
love to Leyla that eventually drifts him to deserts. Moreover, word combinations made with sahrâ have been
used in a way that reflects the mood of poems that changes with the socio-economic, cultural and historical
atmosphere of the era. Poems have often used the word sahrâ to decribe religious and sufi concepts as well
as concrete and abstract circumstances. In our paper, translation of sample beyits into today’s Turkish have
been presented. Besides, this paper tries to determine the pattern which poems have used the word sahrâ.
Results of these analysis are limited to the beyits covered in this study. It should be noted that one can come
across use of the word sahrâ in different semantics when all divans are considered.
|