|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi
|
|
Cilt:
|
2016/5
|
|
Sayı:
|
2
|
|
Makale Başlık:
|
MAHDUMKULU’YU ANLAMAK: A. ZEKİ VELİDİ TOGAN ÖRNEĞİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
UNDERSTANDING MAKHTUMGULI: A. ZEKİ VELİDİ TOGAN EXAMPLE
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
13.07.2016
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Tasavvuf meşrepli Türkmen şairi ve düşünürü Mahtumkulu’yu anlamak
ve anlatmak, tarihî süreç içinde değişik zamanlarda ayrı ayrı ilim adamları
tarafından istenmiştir. Bu bilimsel edim genel olarak iki yönden ele alınabilir.
Bunların birincisi sufi şairin şiirlerinin yazmalarının doğru okunup
belirlenmesi, diğeri ise anlamlarının bilinmesidir. Bunlar gerçekten de
sorgulanması gereken konulardır. Kısacası birincisi anlamlar ya da
kavramları oluşturucu kültürel birikimlerin yansıması olan yapıtın veya şiirin
yayımlanmasıyla, diğeri ise şairin kelimelere yüklediği anlam ilgilidir. Şaire
ait şiirlerin incelenerek yayımlanması şiir külliyatını anlamanın bir yönünü
oluşturuyorsa, o günün sosyal – düşünce yapısının bilmek ise diğer
tamamlayıcı tarafını oluşturduğu söylenebilir. Bu konu doğru yapıldığında
veya anlamlandırıldığında XVIII. yüzyılın Türkmen bilinç ve düşünce
yapısını belirlenmesinde olumlu etkisi olacaktır. Bu demektir ki, aklı
önemseyen irfan ehlinden olan Türkmenlerin XVIII. yüzyıldaki bilinç ve
düşünce yapısını bilmekle olumlu yaklaşım olabilir. Şairin şiirlerinin
yayımlanması ve anlamlandırılması veya içeriği konusunda yol gösterici
olan, diğer bir ifade ile bunu gerçekleştirmeye canı gönülden çalışan Ahmet
Zeki Velidi Togan’ın yazılarını irdeleyerek belirlemeye çalışacağız. Togan’ın
kültürel ortam ve olanakları kullanarak kendisinden önce ve zamanesindeki
Mahtumkulu’nun şiirlerinin neşri ve şair hakkındaki betimlemeleri eleştirel
değerlendirmelerine geniş yer verilecektir ve başvurulacaktır. Bununla
beraber Togan Mahtumkulu’nun şiirlerini kapsamlı olarak ilk defa
Orenburg’da 1913 senesinde Şura mecmuasının 12.-17. sayılarında
yayımlanması ve şairi “Mahtumkulu’nun şiirleri dinî olmakla beraber
“meşrep” veya “Ahmed Yesevi” gibi halis tasavvuf eseri ve derviş şiirleri
değil diye tanımlamasıdır. Bu bir halk din ve ahlak muallimi, halk felsefiyati
muallimidir” diyerek koşulsuz nitelendirmesi açıklanmaya ve çözümlenmeye
çalışılacaktır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Understanding and explaining the Turkmen poet and thinker
Makhtumguli whose ideas are of customs of Sufism have been tried by
various scientists at different times throughout history. Thus this scientific
practice can be examined in two ways. The first is reading the Sufi poet's
poetry in the right way and the other is understanding their meanings. They
are indeed an issue that should be questioned. In short, the first point is
related to the process of understanding the cultural heritage composing the
concepts of meaning and terminology which is the reflection of the poetic
construction and its publication and the second one is related to the meanings
which the poet himself loaded to the words respectively. If half of the process
of understanding the poet's corpus poetry constitutes publishing his poetry
after examined carefully, being aware of the socio-mental structure of his
contemporary time should constitute the other complementary half. If this
issue carried out accurately, it will impact positively on determining the
consciousness and thinking of Turkmens in XVIII century. This means by
knowing the mental thinking system of XVIII century Turkmens - the people
of the wisdom - who has high opinions about intelligence, an appropriate
approach will be displayed. We will try to examine and study the works of
Ahmet Zeki Togan which is a guide in publishing, entailing meaning and in
other content related issues of Makhtumguli's poems, in another words who
has put his heart and soul in his work. An ample space will be given to
Togan's critical evaluations of the publications of the poems and portrayal of
Makhtumguli in Togan's own contemporary time and before. And they will
be referred to. In the mean time, it will be clarified and analysed that the fact
that Togan firstly published Makhtumguli's poems comprehensively in 12-17
issues of the magazine called "Shoora" in Orenburg in 1913 and his
unconditional characterisation of the poet as "Being religious Makhtumguli's
poems are not "meshrep" (spiritual) or pure "tasavvouf" (sufism) and dervish
poems like the poems of Ahmet Yesevi. He is a religious and moral educator
of people - a philosopher of the public."
|