|
Derginin Adı:
|
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
|
|
Cilt:
|
2017/3
|
|
Sayı:
|
3
|
|
Makale Başlık:
|
Muhammed İkbal’e Göre Şahsiyet Eğitiminde Fiziksel Çevrenin Yeri
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
Place of Physcial Environment in Personality Education According to Muhammad Iqbal
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
18.12.2017
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
Öz: Eğitim tarihinde yapılan araştırmalara bakıldığında şahsiyet-eğitim ilişkisine dair farklı fikirler, yaklaşım ve teorilere rastlamak mümkündür. İnsanın duyguları, düşünceleri, davranışları, maddi yapısı ve gelişime açık olan şahsiyet özellikleri onu çok boyutlu olarak ele almayı zaruri hale getirmiştir. Bu durumun bir neticesi olarak gerek İslam coğrafyasında gerekse Batı dünyasında birçok düşünür şahsiyet gelişimi ve eğitimini etkileyen faktörler üzerinde durmuş, fiziksel çevre ve ona bağlı olarak değişen şartları da şahsiyet eğitimine etki eden aktif bir unsur olarak değerlendirme yoluna gitmiştir. Bu çalışmamızda biz, insana dair kendine özgü fikirleri ile İslam düşünce geleneğinde ayrı bir yeri olan Muhammed İkbal’in, şahsiyet eğitiminde fiziksel çevrenin yerine işaret eden fikirlerini ortaya koymaya çalışacağız. Bu bağlamda şahsiyet kelimesinin kavramsal çerçevesini belirlemek, İkbal’in şahsiyet eğitiminde gündeme getirdiği fiziksel çevre ve bu çevrenin özelliklerini tanımak, fiziki çevreyle bağlantılı olarak okul ve öğretmenin şahsiyet eğitimi sürecindeki yerine İkbal’in görüşlerinden hareketle işaret etmek, insan şahsiyetinin gelişimine etkisi açısından İkbal’in fiziki çevreye biçtiği rolü tespit etmek araştırmamızın hareket noktaları olacaktır.
Özet: Eğitim, zihinsel özellikleri, duyguları, kişiliği ve manevi yapısı ile insanı bir bütün olarak geliştirmeyi amaçlamaktadır. İnsan, fiziksel, sosyal ve kültürel açıdan kendisini kuşatan bir çevreyle sürekli olarak diyalektik ilişkiler ağı içindedir. Kişilik insan yapısının merkezini oluşturur. Bu nedenle tarih boyunca, eğitim hakkında fikir yürüten düşünürlerin, yazarların, sistemlerin ve teorisyenlerin yolu, insanı anlama çabalarında bir noktada şahsiyet kavramı ile kesişmiştir.
Arapçada "yükselmek, uzaktan görünmek, irileşmek, büyümek" gibi anlamlara gelen “şhs” kökünden türetilen bir mastar olan şahsiyet kelimesi, “ferdiyet, birey” anlamlarına gelmektedir. Şahsiyet kavramı, “bir insanın bütün ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin, dış görünüşünün ve çevresine uyum biçiminin özelliklerini içeren yapısı”; “bireyin kendisinden kaynaklanan tutarlı davranış kalıpları ve kişilik içi süreçler”; “bir insanın diğer insanlara görünüşünün ve onlar karşısındaki davranışlarının bir bütün olarak değerlendirilişi” gibi çeşitli tariflerle açıklanmıştır. Buna göre, modern psikoloji ve pedagojinin konusu olan şahsiyet kavramının ortak bir tanımının olmadığını söylemek mümkündür.
Şahsiyetin şekillenmesinde ve eğitilmesinde öncelikli etkiye sahip olan unsurun ne olduğu tartışılmış; bu manada “çevre, veraset (soyaçekim) ve kültürel değerler” gibi farklı etkenler üzerinde durulmuştur. Batıda şahsiyet eğitimine yönelik araştırmaların tarihi çok eskilere gitmez. İslam düşünce geleneğinde şahsiyet ile ilgili kanunların incelenmesi batıya göre çok daha eski ve köklü olup bu incelemelerin başlangıç noktası, nefs ile ilgili tahlillerin yapılmaya başlanması olarak kabul edilmiştir. Neticede insanoğlunun maddi çevresini dönüştürebilen bir varlık olduğu gerçeği kabul görmüştür.
Şahsiyet gelişimi ve eğitimi konusunda kendine has fikirleriyle öne çıkan İslam düşünürlerinden biri de Pakistanlı fikir adamı Muhammed İkbal’dir. İkbal, eğitim konusunda “insanı” önceler. İnsan, bir boşlukta yaşamayıp genel anlamda içinde şahsiyetinin gelişip şekillendiği fiziksel çevrenin, kültürün, anlayışın ve sistemin özelliklerini taşıdığı için İkbal, insanın eğitiminde bütün bu belirleyici unsurları da ele alır. İnsanı bilinçlendirmek, eyleme hazırlamak, donanımlı bir hale getirmek; onun değişim, gelişim ve dönüşümüne imkânlar hazırlamak genel anlamda eğitim felsefelerinin ve anlayışlarının ortak noktasıdır. Buna bağlı olarak düşünürler tarih boyunca eğitime dair yaklaşımlarında ilk önce insanı ele almış, onun gerçekliğinden hareket etmiştir.
Muhammed İkbal’in insana ve hayata bakışı da bu noktadan beslenmektedir. İnsana dair fikirlerini ortaya koyarken İkbal, “şahsiyet, ferdiyet, benlik, insanın ne olduğu yani madde-ruh ilişkisi, fert-toplum ilişkisi” gibi kavramları düşüncesinin temeline oturtmuş ve eğitim anlayışını bu esas üzerine bina etmiştir. İkbal’e göre eğitim, bireye şahsiyetini kazandırmalı, aklı kullanmanın, kişiliği yapılandırmanın yollarını göstermelidir. İkbal, şahsiyeti insan hayatının organizasyonunun merkezi olarak telakki eder ve eğitimin en önemli hedefini şahsiyeti geliştirmek olarak görür.
Eğitim, ferdi esas almakla birlikte onu fiziki çevresinden soyutlayıp koparmamalıdır. İkbal, kişiyi maddi çevreden uzaklaştıran eğitim anlayışına şiddetle karşı çıkmaktadır. Zira insan şahsiyeti çevreyi istila eden, ona hükmedebilen bir yöne sahiptir. Bu yön İkbal’e göre insanın şahsiyet eğitiminde muhakkak surette kullanılmalıdır. Şahsiyet gelişimi için “fiziki çevre bilgisi” yadsınamaz bir realitedir. Bu çevrenin bilgisini elde etmenin yolu ise onun güçleriyle hür bir şekilde baş başa kalarak yüzleşmekten, mücadele etmekten geçer. İkbal’e göre bu süreçte insan için vazgeçilmez olan en önemli husus özgür bir şekilde fiziksel çevreyle iletişime geçebilmektir. Ancak bu özgürlük sınırsız bir özgürlük olmayıp belli bir disiplini de içerir. Bu esasları hayata geçirebileceği bir fiziki çevre ilişkisi insan için şahsiyetini inşa edebilmek adına bir dizi gözlem ve deneye imkân veren bir faaliyet sahası olarak görülmelidir.
İkbal’e göre insan için asıl olan çevreye intibak etmek değil ona hâkim olmaktır. Maddi âlemdeki sürekli değişim insanı, şahsiyetini tekrar tekrar inşa etmeye, yenilemeye zorlar. Tabiat insan mizacına uygun yaratıldığı için maddi âlemi araştırma, insana yüklenecek en önemli görevdir. Akıl, duyular, hayal gücü, istek ve arzular, estetik değerler maddi âlemi gözlemleyip şahsiyetini olgunlaştırmada insanın en önde gelen motivasyon kaynaklarıdır. Doğayı gözlemlemek suretiyle insan, hem şahsiyetinin gerçekliğini hem de onun kurucu unsurları olan ilahi nitelikleri kavrar. Ayrıca fiziksel çevrenin keşfi ile ulaşılacak akli ve estetik değerler şahsiyet eğitimi için çok değerli ve önemli görülmelidir. Her bir yaratılışla tekrar tekrar kendini yenileyen fiziki çevre, insana kendisini sürekli yenilemesini ve aktif, dinamik bir şahsiyete sahip olmasını ilham eder.
Şahsiyet eğitimine bakışında okulun etkilerini de tartışan İkbal, çevreden bağımsız, bireyi çevreden koparan bir okul yapılanmasına karşı tavır alır. İkbal’in hayalindeki okulun en önemli özelliği, maddi ve manevi eğitimi mezcedebilmesidir. “Proje metodu, yaparak öğrenme metodu, faal metot” gibi metotların okullarda hayata geçirilmesini tavsiye eden İkbal öğretmeni, hassasiyetle çocukları narin bir çiçek gibi yetiştiren maharetli bir bahçıvana benzetir. Ona göre öğretmen, öğrencilerine yol gösteren, kılavuzluk eden, onların şahsiyet gelişimlerinin önündeki engelleri kaldıran, özgürlüklerine kilit vurmayan bir ruh mimarıdır. Böyle öğretmenler sayesinde tabiatın gizli sırlarını keşfedecek, şahsiyet bütünlüğünü elde edecek ve yeni bir dünya yaratacak olan dinamik bireyler ve kâmil insanlar her dönemde muhakkak var olacaktır.
Neticede İkbal’in şahsiyet eğitimiyle fiziksel çevre arasındaki ilişki hakkında ortaya koyduğu fikirlerin kendine has özellikler taşıdığını ve özgün olduğunu söylemek mümkündür. Eğitimin hedefini, insanı fiziksel çevrenin unsurlarını keşfetmeye hazırlamak, bu doğrultuda gerekli olan “aksiyon”, “yaratıcılık” ve “özgünlük” ile onun şahsiyetini geliştirmek olarak belirlemekle İkbal, şahsiyet eğitimi konusunda oldukça farklı bir yerde durmaktadır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Abstract: When we look at the research done on the history of education, it is possible to come across different ideas about personality-education relation, approaches and theories. Human feelings, thoughts, behaviours, material structure and personality characteristics that are evolving making it necessary to handle him in multi-dimensions. As a result of this situation both in Islamic geography and in the West, many thinkers elaborate the affecting factors on personality development and education, they evaluate the physcial environment and the conditions that change depending on it as an active element influencing personality education. In this our study, we try to put out the ideas that point to the place of physcial environment in personality education of Muhammad Iqbal who has a distinct place in the tradition of Islamic thought with unique ideas about man. In this context, the starting points of our research will be determination the conceptual framework of the personality word and to recognize the physcial environment that Iqbal brings to the agenda in personality education and pointing to the move of the school and the teacher in the personality education process instead of Ikbal's views in connection with the physical environment and to determine the role give place by Iqbal in the physcial environment in terms of its impact on the development of human personality will be the starting points of our research.
Summary: The education aims to develop the human being as a whole by the mental characteristics, emotions, personality and spiritual structure. Man is in a network of dialectical relationships with an environment that surrounds him from physical, social and cultural aspects constantly. Personality forms the center of human structure. Therefore throughout history, the way of thinkers, writers, systems and theorists who have developed ideas about education has intersected the concept of personality at some point in the efforts to understand people.
The word "personality", which is a infinitive derived from the root of "şhs" which means "ascending, seeing, growing, growing" in Arabic, comes to mean "individuality". The concept of personality, "the structure of a person's whole attributes, attitudes, abilities, appearance and appearance of adaptation to the environment"; "Consistent patterns of behaviors stemming from the individual and intrapersonal processes", "a person's view of other people and their behavior as a whole" etc. differently defined. According to this, it’s possible to say that there is no common definition of the concept of personality, which is the subject of modern psychology and pedagogy.
What is the element that has the primary influence in shaping and training the personality is discussed; in this sense, various factors such as "environment, inheritance (cultural heritage) and cultural values" are emphasized. The history of research on personality education in the West does not go very far. Whereas in the Islamic thought tradition, the examination of laws related to personality is much older and rooted than in the West, and the starting point of these examinations is accepted as the beginning of the analysis of the nafs. Eventually, the reality is that it is a being that can transform the material periphery of a person be accepted.
Muhammad Iqbal, a Pakistani thinker, is one of the Islamic thinkers who stand out with their own ideas about personality development and education. Iqbal prefers "human" in education and deals with all these determinative elements in human education because human beings do not live in a space and in general have the characteristics of the material circumstance, culture, understanding and system in which the personality is developed and shaped. To make the people conscious, to prepare actions, to make them equipped; to make arrangements for its change, development and transformation is the common point of education philosophies and understandings in general terms. Accordingly, thinkers have historically dealt with humanity in their approach to education throughout history and moved from its reality.
Muhammad Iqbal's view of humanity and imagination is nourished from this point. While putting forth his ideas about humanity, Iqbal has put concepts such as "personality, individuality, self, what is human being ie matter-spirit relation, person-society relation" and his understanding of education has built on this basis. According to Iqbal, education should give individual personality and should show ways of using mind and constructing personality. Iqbal sees personality as the center of the organization of human life and sees the most important goal of education as developing personality.
Although individual basis takes, education should not isolate it from the concrete environment. Iqbal strongly opposes the educational attitude which removes the person from the concrete environment. Because human personality has a tendency to invade and dominate the environment. According to Iqbal, this direction must be used in person's personal education. "Concrete environmental knowledge" for personality development is an undeniable reality. The only way to obtain the knowledge of the concrete environment is through the struggle from confrontation to confront with his powers freely. According to İqbal, the most important thing that is indispensable for human beings is to be able to communicate with the concrete environment freely in this process. However, this freedom is not limitless freedom but also includes a certain discipline. It is a concrete environmental relationship that can pass on these principles for human should be seen as an area of activity that allows for a series of observations and experiments in order to build personality
According to İqbal, the main thing for the human being is not to adapt to the environment but to dominate it. The constant change in the material world forces the person to rebuild and renew his personality continuously. The most important task to be undertaken human to research material world because nature is created in accordance with human nature. The mind, the senses, the imagination, the desires, the aesthetic values are the most important motivation sources of man in observing and realizing the material world. By observing nature, human beings embrace both the reality of their personality and the divine qualities of its founding elements. In addition, the mental and aesthetic values to be achieved through the discovery of the material circle should be seen as very valuable and important for personality education. The concrete environment, which renews itself again and again with each creation, inspires man to constantly renew himself and to have an active, dynamic personality.
Discussing the effects of the school on the personality education perspective, Iqbal takes a stand against an independent, individualized school building. The most important characteristic of Iqbal's dream school is that it can be trained in material and spiritual education. Iqbal recommends implementation in schoools methods such as "project method, learning method by doing, active method" and liken the teacher a skillful gardener who raises children delicately as a delicate flower. According to him, the teacher is a soul architecture that guiding students, removing obstacles in front of their personality development, and not locking their freedoms. Through such teachers, dynamic individuals and perfect people who will discover the secrets of nature, obtain personality integrity and create a new world will surely exist at all times.
|