|
Derginin Adı:
|
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
|
|
Cilt:
|
2018/4
|
|
Sayı:
|
2
|
|
Makale Başlık:
|
TABİB MUHAMMED BİN HASAN’IN İLM-İ TIBB ADLI ESERİ: İÇERİĞİ, TIBBÎ TERMİNOLOJİSİ VE KELİME İSTATİSTİĞİ
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
THE WORK OF TABİB MUHAMMED BİN HASAN NAMED İLM-İ TIBB: CONTENT, MEDICAL TERMINOLOGY AND WORD STATISTICS
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
27.08.2018
|
|
Okunma Sayısı:
|
1
|
|
Makale Özeti:
|
10. yüzyıldan itibaren Orta Asya’dan batıya göç eden Oğuz boylarına mensup toplulukların, 12. yüzyılın sonlarında kendi lehçelerine dayalı olarak Anadolu’da kurup geliştirdikleri edebî yazı diline Eski Anadolu Türkçesi adı verilmektedir. Bu terim yerine, belirtilen lehçeyi karşılamak için farklı dönemlerde Eski Osmanlıca, Eski Türkiye Türkçesi, Eski Oğuz Türkçesi terimleri de kullanılmıştır. Bu dönem aynı zamanda, Anadolu ve Rumeli bölgesinde, Oğuz-Türkmen lehçesi temelinde kurulup gelişmiş olan Türk yazı dilinin 13-15. yüzyılları kapsayan ilk dönemi olarak tanımlanır (Gülsevin ve Boz 2010: 1). 13-15. yüzyıllar arasını kapsayan Eski Anadolu Türkçesi döneminde ve Osmanlı Türkçesi dönemini teşkil eden 15-19. yüzyıllar arasında, Anadolu sahasında birçok farklı konuda pek çok el yazması eser telif ve tercüme edilmiştir. Telif edilen eserler içerik bakımından incelendiğinde, bu dönemde çoğunlukla dinî ve edebî metinlerin ağırlıklı olduğu görülür. Bununla birlikte belirtilen dönemde tıp ve eczacılık alanlarının kapsamına giren konularda telif edilen eserler de azımsanamayacak sayıdadır. Bu eserler arasında zikredilmesi gereken tıp konulu yazmalardan biri de bu çalışma kapsamında ele aldığımız İlm-i Tıbb adlı eserdir. Tabib Muhammed bin Hasan tarafından kaleme alınan eser; özellikle kelime kadrosu, fonetik ve morfolojik özellikleri bakımından bu dönem eserleri arasında zikredilmelidir.
Bu çalışma kapsamında, Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınmış tıp metinleri arasında mühim bir yere sahip olduğu düşünülen İlm-i Tıbb adlı eser, etraflıca tanıtılmış; içeriği ve terminolojisi bakımından incelenmiş; eserde kullanılan kelimelerin etimolojik açıdan istatistikleri tespit edilmiş; eserin EAT dönemi tıp yazmaları içerisindeki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılmıştır. Eserin incelenmesinde, içeriğinin tanıtılmasında ve terminolojik istatistiğinin tespitinde, Ağustos/2012’de yüksek lisans tezi olarak hazırlamış olduğumuz çalışma kapsamında yer alan çeviriyazılı metin ve istatistik sonuçları kullanılmıştır. Çalışmamızın bizden önce bu alanda yapılan çalışmalara bir katkı sağlayacağını; daha sonraki dönemlerde tıp alanında ve tıp yazmaları üzerinde çalışma yapacak olanlara faydalı olacağını umuyoruz.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Old Anatolian Turkic language in literary writing language established and developed in Anatolia based on their
dialects in the late 12th century by the communities belonging to the Oguz tribes who migrated westward from
Central Asia since the 10th century. Instead of this term, the earlier term 'Old Ottoman' was also used to refer
the stated dialect. At the same time, in this period, in the Anatolian and Rumeli regions, the Turkish writing
language was founded and developed on the basis of the Oghuz-Turkmen dialect. It is defined as the first period
covering centuries (Gülsevin-Boz 2010: 1). In the Old Anatolian Turkish period which covers the 13-15th
centuries and in the 15-19th centuries that constitutes the Ottoman Turkish period, many manuscripts about
different subjects were copyrighted and translated in the Anatolian field. When the written works are examined
in terms of content, it is seen that mostly religious and literary texts are predominant in this period. However,
the works which are written in the scope of medicine and pharmacy in the mentioned period are not to be
underestimated. One of the writings on medicine that should be mentioned among these works is Ilm-i Tıbb,
which we have discussed in the scope of this study. This work written by Tabib Muhammad bin Hasan should be
mentioned among the texts of this period, especially in terms of word count, phonetic and morphological
characteristics.
Within the scope of this study, İlm-i Tıbb, which is thought to have an important place among the texts of
medicine taken with Ottoman Turkish, thoroughly introduced; examined in terms of content and terminology,
the etymological statistics of the words used in the work have been identified and tried to determine the place
and the importance of the work in the medical writings of the Old Anatolian Turkish area. In the investigation of
the work, transliterated text and statistical results in the scope of our work, which we prepared as master thesis
in August / 2012, were used in the introduction of the content and in the determination of the terminological
statistic. We believe that our work will contribute to the work carried out in this area before us; we hope that it
will be useful for those who will work on medicine and medical writings in later periods.
|