|
Makale Özeti:
|
Öz: Kurmaca bir tür olan roman, ilk defa Tanzimat Dönemi’nde yapılan
çeviriler yoluyla Türk edebiyatına kazandırılmıştır. Osmanlı toplumunda
kısa sürede çok rağbet gören bu türün polisiye roman, macera romanı,
tarihi roman gibi alt türlerinde Tanzimat’tan başlayarak Harf Devrimi’ne
kadar Batı dillerinden Osmanlı Türkçesine yüzlerce çeviri yapılmıştır. Bu
makalede amaç, sözü edilen bu roman çevirilerinden II. Meşrutiyet’ten
(1908) Harf Devrimi’ne (1928) kadar olanları çeviri tarihimize ışık
tutmak üzere ön söz, son söz ve kitap kapaklarında yer alan bilgiler
tanıklığında, çeviribilim açısından irdelemektir. Makalenin temel
inceleme nesnesini oluşturmak amacıyla bahsi geçen dönemde yapılan
roman çevirileri incelenerek ön söz ve son sözlü olanlar belirlenecektir.
Çeviri eserlerin başında ve sonunda yer alan metinler ile çeviri roman
kapaklarında yer alan bilgiler, ön söz ve son sözler olarak
değerlendirilecek olup bu bilgilendirici mahiyetteki metinlerin
çeviriyazısı yapılacak ve yeri geldikçe diliçi çeviri ile alıntılar
verilecektir. Makaleye kuramsal çerçeve olarak İsrailli bir çeviribilim
kuramcısı olan Gideon Toury’nin ‘süreç öncesi çeviri normları’ esas
alınacaktır. Toury’nin betimleyicilik üzerine temellenen ‘erek-odaklı
kuramı’ çerçevesinde adı geçen normlar iki ana başlık altında ele
alınmaktadır: ‘çeviri politikası’ ve çevirinin doğrudanlığı’. Makalede, ön
söz ve son sözlerden hareketle, çevirmenlerin eser/yazar seçimini
belirleyen etkenler ve çeviri yapılan dilin asıl kaynak dil mi, ara dil
çevirisi mi olduğu konusu, ‘süreç öncesi çeviri normları’ bağlamında
irdelenip söz konusu döneme ait çeviri politikaları tespit edilmeye
çalışılacaktır.
|