|
Makale Özeti:
|
Sigmund Freud’un öncülüğüyle gelişen psikanalitik eleştiri yöntemi, sanatçının
ruhsal yaşamöyküsünün ve bilinçaltının sanat eserlerinin oluşumundaki etkisini
araştırır. Sanatçıların eserlerindeki çeşitli yönelimleri, bu eleştiri yöntemi için veri
oluşturur. Yaratmanın kaynağını bulmaya çalışan bu yöntemde, metinde yazarın
bilinçaltının tespit edilebileceği iddia edilir ve sanatın neden doğduğu, sanatçının
neden yarattığı sorularına cevaplar aranır. Genellikle kurgusal düzlemde
“ben”liklerini yeniden inşa ettikleri düşünülürse kimi zaman örtük kimi zaman da
açık bir şekilde kullanılan birtakım imge, sembol ve motiflerin, sanatkârın edebî
eseri hangi dürtülerle ve neden yarattığı hakkında önemli işlevler icra ettiği
görülür. Türk edebiyatının önemli sanatkârlarından Tevfik Fikret de kimi
şiirlerinde kendini doğrudan metnin merkezinde konumlandırır ve bir üst-ben
yaratma eğilimi gösterir. Hem doğrudan ben merkezli şiirlerinde hem de
şiirlerindeki kurgusal kişilerin benliklerinde Fikret’in ruh atmosferini ve sanatının
oluşumundaki etkisini görmek mümkündür. Bu çalışmada psikanalitik edebiyat
eleştirisinin imkânları doğrultusunda narsisizmin “Sühâ ve Pervîn”deki yansımaları
Fikret’in diğer şiirleriyle de karşılaştırmalı ve analitik bir şekilde değerlendirilmeye
çalışılmaktadır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Psychoanalytic criticism method, developed by Sigmund Freud, investigates the
effects of subconscious and life story of the authors in his/her works. Various
tendencies in art works supply data for this method of criticism. Trying to find the
source of creation, this method claims to detect subconscious of the authors and
tries to answer where art originates, and what urges the authors to create. Based on
the notion that authors rebuild the “ego”, some images, symbols and motifs, used both implicitly and explicitly in the text, give an idea about the motives and
incentives that push the author to create. Tevfik Fikret, one of the biggest poets in
Turkish literature, locates himself in the center of some of his texts, and tends to
create a super-ego. Both in his ego-centered poems and in identities in his other
poems, spiritual state of Fikret and its effects in creation of his art could be
observed. In this study, in line with potentials of psychoanalytic criticism method,
reflections of narcissism in “Süha and Pervin” poem will be evaluated analytically
in comparison with Fikret’s other poems.
|